Bazylika Mariacka w Krakowie

Bazylika Mariacka w Krakowie znajduje się na Starym Mieście w jednym z narożników Rynku Głównego. Jest to kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Nazywamy go popularnie bazyliką lub kościołem Mariackim. Od 1962 r. posiada tytuł honorowy bazyliki mniejszej, który nadaje np. papież kościołom wyróżniającym się wartością zabytkową oraz inną działalnością np. pielgrzymkową. Bazylikę Mariacką w 1978 r. wraz z historycznym centrum Krakowa wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Wchodzimy na Rynek Główny w Krakowie gdzie znajduje się kilka charakterystycznych punktów. Na środku placu znajdują się Sukiennice a przed nimi pomnik wieszcza Adama Mickiewicza. Widzimy też dwa obiekty z wysokimi wieżami. Jedna wskazuje miejsce gdzie kiedyś znajdował się ratusz a dwie kolejne należą do Bazyliki Mariackiej. Ciekawe, czemu jedna z nich jest niższa.

My zwiedzanie zaczynamy od kościoła, w którym znajduje się słynny ołtarz Wita Stwosza.

Bazylika Mariacka w Krakowie – historia

Siadamy w cieniu przed świątynią i zapoznajemy się z jej historią. Jedna z wież jest w remoncie. Nie możemy się na nią wspiąć. Wsłuchujemy się jednak w rozbrzmiewający o każdej pełnej godzinie Hejnał Mariacki.

Jeśli chodzi o historię początkowo stała w tym miejscu świątynia drewniana. Tę zastąpiono murowaną, romańską ufundowaną przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, o czym wspomina Jan Długosz. Zbudowano ją w latach 1221-22. Ten kościół zniszczyli Tatarzy podczas najazdu.

Kolejny obiekt sakralny na starych fundamentach powstał na przełomie XIII i XIV w. Systematycznie go rozbudowywano. Obecne prezbiterium powstało w latach 1355-65 dzięki fundacji Mikołaja Wierzynka.

Niestety mocne trzęsienie ziemi doprowadziło do zawalenia się stropów (1442 lub 43). W czasie odbudowy w XV w. dobudowano boczne kaplice, podwyższona została jedna z wież. Zamontowano też Ołtarz Wielki. który jest arcydziełem rzeźbiarskim późnego gotyku wykonanym przez Wita Stwosza.

W XVIII w. wnętrze gruntownie przebudowano i nadano mu styl późnego baroku. Wymieniono: ławy, obrazy, wyposażenie, 26 ołtarzy. Ściany ozdobiono polichromią.

W latach 1887-91 wnętrze zmieniono na styl neogotycki. Powstały nowe malowidła naścienne, które zaprojektował i wykonał Jan Matejko we współpracy ze Stanisławem Wyspiańskim oraz Józefem Mehofferem. Zamontowano nowe witraże w prezbiterium i nad organami.

Ostatnie duże prace modernizacyjne miały miejsce na przełomie XX i XXI w.

Bazylika Mariacka w Krakowie – wyższa wieża

W latach 1392-97 przebudowano świątynię na układ bazylikowy i od tamtej pory do dziś ma taki kształt. Od pierwszego spojrzenia w oczy rzucają się dwie wieże, które mają różną wysokość. Wyższa nazywana Hejnalicą ma 82 m wysokości(najwyższa w mieście).Jej szczyt pokrywa gotycki hełm z 1478 r., który otacza osiem mniejszych wieżyczek. Na iglicy w 1666 r. zainstalowano złoconą koronę o średnicy 2,4 m i wysokości 1,3 m.

To z tej wieży z wysokości 54 m grany jest, co godzinę jeden z symboli Krakowa czyli Hejnał Mariacki. Na wieżę można wchodzić, lecz z powodu remontu obecnie ta opcja zwiedzania jest niedostępna. W związku z tym nie zobaczymy wiszącego tu dzwonu z 1530 r. o średnicy 165 cm.

Bazylika Mariacka w Krakowie – niższa wieża

Druga wieża jest wyraźnie mniejsza a jej wysokość to 69 m. Jej hełm pochodzi z 1592 r. Tu również wisi dzwon zegarowy z 1530 r. o średnicy 135 cm. W wieży tej mieści się jeden z najstarszych zespołów dzwonów średniowiecznych w Polsce. Są to 4 dzwony, z czego 3 najstarsze pochodzą z XIV w. Nie można jej zwiedzać.

Do bazyliki wchodzimy przez barokową kruchtę

Od frontu do bazyliki prowadzi barokowa kruchta powstała w latach 1750-53. Przy jej wykonaniu artysta wzorował się na architekturze Grobu Chrystusa. Do wnętrza prowadzą drewniane drzwi ozdobione rzeźbami głów proroków, apostołów i polskich świętych. Nad drzwiami znajduje się okno z witrażami, które projektowali Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer. Wykonano je w 1891 r. według projektu Jana Matejki.

Bazylika Mariacka w Krakowie – Hejnał Mariacki

Hejnał jest odgrywany, co godzinę z wieży Bazyliki Mariackiej czterokrotnie. Za każdym razem w inną stronę świata. Wykonywany jest przez trębacza, którym jest strażak PSP. Na wieży znajduje się jednocześnie dwóch hejnalistów, którzy pełnią 24 godzinne dyżury.

Pierwsza informacja o Hejnale (melodia nie jest znana) w Krakowie pochodzi z 1392 r. Wiadomo, że trębaczom strażnikom płacono za obserwacje miasta i ostrzeganie przed pożarami lub nadciągającymi wrogami. To oni rano i wieczorem dawali sygnał do otwarcia a następnie zamknięcia bram miejskich.

Hejnał Mariacki po raz pierwszy zagrany został 13 lutego 1838 r. Grany był tylko w południe. Kraków był, więc pierwszym miastem w Polsce, w którym podawano dokładny czas. Odbywało się to dzięki współpracy z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiallońskiego w Krakowie. Obecnie muzyka rozbrzmiewa o każdej pełnej godzinie.

Bazylika Mariacka w Krakowie – Legenda i ciekawostki o Hejnale Mariackim

Jak wiadomo Hejnał Mariacki w pewnym momencie niespodziewanie się kończy jakby był niedokończony. O obowiązkach trębaczy już pisaliśmy. Otóż pewnego razu Tatarzy podeszli pod Kraków. Strażnik zaczął grać na alarm i bramy zostały zamknięte. Jedna ze strzał napastników jednak przebija gardło grającego i melodia się gwałtownie urywa. Tak też jest odgrywana do dnia dzisiejszego.

Legenda nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, ponieważ została wymyślona w latach 20. XX wieku.

Hejnał Mariacki został odegrany 18 maja 1944 r. w samo południe na Monte Cassino ogłaszając zwycięstwo Polaków w tej bitwie.

Z tą melodią związany jest również rekord związany z Księgą Guinnessa. W 2000 r. 11 czerwca w południe na rynku hejnał zagrało około 2000 trębaczy. Pochodzili nie tylko z Polski.

Hejnał jest grany o każdej pełnej godzinie cztery razy na cztery strony świata: pierwszy raz w stronę Wawelu dla króla, drugi raz w stronę Magistratu dla Burmistrza, trzeci raz dla Gości w stronę Barbakanu, czwarty raz dla kupców a obecnie dla Komendanta Straży w stronę Małego Rynku.

Warto dodać, że trębacze do swej izby na wieży muszą pokonać 239 schodów, co podobno zajmuje im 2,5 minuty.

Legenda dotycząca nierównej wysokości wież Bazyliki Mariackiej

Wieże w Bazylice postanowiono wznieść za czasów panowania księcia Bolesława Wstydliwego. Wykonania tego zadania podjęli się dwaj bracia. Niestety prace obu nie przebiegały w tym samym tempie. Wieża jednego z nich była wyraźnie niższa. Ten z zazdrości zamordował drugiego nożem a budowa została przerwana. Wyrzuty sumienia nie dawały mu spokoju i w dniu poświęcenia świątyni przebił swe serce tym samym nożem i rzucił się z wieży. Od tamtego czasu mają taką wysokość jak w momencie przerwania budowy a nóż, jakim posłużył się morderca do dziś wisi w Sukiennicach na pamiątkę tej smutnej historii.

Pora wejść do środka żeby zachwycić się wnętrzem, ale o tym napiszemy w kolejnym poście. Na razie możemy zdradzić, że warto odwiedzić zarówno Rynek Główny w Krakowie, jak też wszystkie obiekty na nim się znajdujące. Nasze przygody możecie śledzić na blogu www.myzwiedzamy.pl, do czego serdecznie zachęcamy.