T&L Kościół NSPJ w Olsztynie (Najświętszego Serca Pana Jezusa) pojawił się w mieście na początku XX w. Jest największą i najwyższą świątynią w stolicy Warmii i Mazur. Uznaje się go za jeden z najpiękniejszych obiektów neogotyckich w północno-wschodniej Polsce.
Ponownie zapraszamy do Olsztyna. W mieście warto zajrzeć też do imponujących kościołów. Wieże trzech z nich mają wysokość powyżej 50 m.
Kościół NSPJ w Olsztynie – historia
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa wybudowano w ciągu dwóch lat i ukończono oraz konsekrowano w 1903 r. Na wybudowanie kościoła potrzebne były pieniążki. Do ich zebrania przyczyniła się „Gazeta Olsztyńska” oraz mówiący po Polsku Warmiacy. Cegłę do budowy obiektu dostarczył m.in. Otto Naujack, którego willa do dziś znajduje się przy ul. Dąbrowszczaków. O tej postaci i tym budynku napiszemy w osobnym artykule o atrakcjach Olsztyna.
Uroczyste otwarcie kościoła zbiegło się w czasie z 550-leciem miasta.
Pod koniec II wojny światowej obiekt został uszkodzony i zdewastowany. Udało się go jednak odrestaurować i nadal zachwyca swoją architekturą.
Kościół NSPJ w Olsztynie – architektura
Kiedy spacerujemy po Olsztynie z pewnością nie przegapimy wybudowanego z czerwonej cegły kościoła z trzema wysokimi wieżami. Ta najwyższa znajduje się nad wejściem głównym, a dwie pozostałe umieszczone są po obu bokach prezbiterium. Dzięki parametrom wieży kościół ten znajduje się na 15 miejscu w Polsce pod względem wysokości (82,5 m). Jest to o 2 m więcej niż w kościele Mariackim w Krakowie. Dwie pozostałe wieże sięgają 47 m.
Długość kościoła to 60 m, a szerokość 18 m. Wysokość bez wież niewiele przekracza 18 m.
Pozostałe dwa obiekty sakralne z Olsztyna, które mieszczą się na liście 50-metrowców to katedra oraz kościół garnizonowy.
Kiedy wchodzimy do kościoła głównym wejściem po niewielkich schodkach nad naszymi głowami znajduje się mozaika. Pochodzi z 1908 r. i przedstawia Chrystusa, jako Króla.
Figura Chrystusa przed kościołem NSPJ
Kiedy obchodzimy kościół dookoła zwracamy uwagę na postać Chrystusa. Pomnik jest o tyle ważny, że jest najstarszym, który się zachował w Olsztynie i pochodzi z 1737 r. Ufundowali go mieszkańcy w celu upamiętnienia epidemii dżumy. Ta miała miejsce na początku XVIII w. i zebrała bardzo wiele ofiar.
To miejsce nie jest jednak oryginalnym usytuowaniem pomnika. Został tu przeniesiony w 1949 r. Pierwotnie był usytuowany wśród grobów na cmentarzu położonym na ówczesnym Górnym Przedmieściu.
Figura reprezentuje styl barokowy, a Chrystus prawą ręką błogosławi natomiast w lewej trzyma kulę ziemską.
Z pomnikiem wiąże się ciekawa historia. Otóż w 1949 roku został decyzją miejskich władz wyrzucony na wysypisko gruzu. Odnalazł go konserwator zabytków i umieścił obok kościoła NSPJ gdzie stoi do dziś. Niestety czyn ten nie spodobał się włodarzom miasta i konserwator musiał się pożegnać z wykonywaną pracą.
Kościół NSPJ – wnętrze
Wchodzimy do wnętrza i zwracamy uwagę na neogotycki wystrój. W kościele znajduje się 10 filarów (po 5 z każdej strony nawy głównej), które podtrzymują sufit. Mają one trochę więcej niż 10 m wysokości.
Znaleźliśmy tu trzy różne rodzaje sklepień. W nawie głównej podziwiamy gwiaździste, w prezbiterium kryształowe, a w dwóch nawach bocznych trójdzielne.
W kościele na wprost wejścia ustawiony został drewniany ołtarz główny w kształcie tryptyku. Pochodzi on z 1911 r.
Na uwagę zasługuje też rzeźbiona ambona (1911 r.). Wizerunki przedstawiają sceny z życia Jezusa.
Podziwiając wnętrze przystajemy przy zabytkowych ołtarzach bocznych. W lewej nawie oglądamy poświęcony Matce Bożej Różańcowej.
Odszukujemy też neogotycką drewnianą chrzcielnicę w kształcie kielicha.
Zachowały się również dwa konfesjonały wykonane około 1915 r.
W kościele znajdują się dwie boczne kaplice: Matki Bożej Częstochowskiej oraz św. Józefa.
Warto też zwrócić uwagę na witraże z 1903 r. (oczywiście częściowo odtworzone po zniszczeniach powojennych). Znajdują się one w różnych miejscach świątyni, więc zwiedzając warto je odszukać i poświęcić trochę czasu na odczytanie przekazu, jaki zawierają.
Na uwagę zasługują też organy, które zainstalowane zostały w kościele w roku 1916. Niestety zostały zdewastowane w pewnym stopniu w 1945 r., choć nie zostały zniszczone podczas działań wojennych. Wyremontowano je w latach pięćdziesiątych. Ostatnia renowacja zakończyła się w 2004 r.
Zwracamy też uwagę na malowidła i figury poustawiane przy podtrzymujących strop filarach.
Kościół NSPJ w Olsztynie świątynią „Solidarności”
W grudniu 1980 r. działał tu Klub Inteligencji Katolickiej, którego jednym z prezesów był tutejszy proboszcz ks. Julian Żołnierkiewicz.
Za jego kadencji odprawiano Msze za Ojczyznę. Odbywały się w rocznice podpisania Porozumień Sierpniowych.
W kościele miały miejsce spotkania członków Solidarności oraz rodzin osób internowanych.
Powołano Duszpasterstwo Żołnierzy AK na przełomie lat 1984/85. W okolicy Kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej zwanej też Kaplicą Pamięci Narodowej znajdują się na ścianach nawy bocznej tablice poświęcone m.in. żołnierzom 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, Polsce Podziemnej, Solidarności oraz Kresom Wschodnim.
Odbyła się w tym kościele smutna uroczystość pogrzebowa, która ściągnęła rzesze mieszkańców miasta. 6.11.1985 r. miał tu miejsce pogrzeb Marcina Antonowicza. Zmarł on po zadanych mu obrażeniach. Doznał ich w czasie zatrzymania przez oddział MO. Upamiętnia to stosowna tablica.
Podsumowanie
W roku 1988 kościół NSPJ w Olsztynie został wpisany do rejestru zabytków istniejącego wówczas województwa olsztyńskiego. Jest to jeden z wielu zabytków w Olsztynie, więc jeżeli mamy już dość opalania się, chodzenia po leśnych ścieżkach, parkach oraz sklepach możemy spokojnie poznawać historię odwiedzając zabytkowe obiekty w mieście i okolicy.
Zachęcamy do jednodniowych wycieczek poza miasto do miejsc, które opisujemy na naszym blogu.
