T&L Odwiedzamy Skarbiec Koronny na Wawelu, w którym od XIV w. przechowywane były insygnia władzy królewskiej oraz inne wartościowe przedmioty wchodzące w skład majątku państwa.
Jest to kolejna atrakcja w woj. małopolskim, którą przedstawiamy na naszym blogu www.myzwiedzamy.pl.
Skarbiec Koronny na Wawelu – ważne informacje
Oprócz Skarbca, który można nazwać narodowym na Wawelu istniał również prywatny należący do aktualnie panującego króla. Przechowywano tu kosztowności, paradne naczynia i prywatne insygnia. Oba rozbudowywały się dzięki przedmiotom darowanym przez dyplomatów i innych królów. Nie były ogólnodostępne, ale za to mocno chronione. Poszczególne przedmioty wyjmowano okazyjnie na uroczystości państwowe oraz np. koronacje.
Skarby systematycznie spisywano i dokonywano aktualizacji majątku w czasie ich inwentaryzacji.
Władca po raz pierwszy w historii zdecydował się na publiczny pokaz insygniów w roku 1792. Być może był to błąd, bo dwa lata później do Skarbca włamali się Prusacy i zrabowali prawie wszystkie kosztowności. Część przedmiotów udało się odzyskać, lecz większość przepadła bezpowrotnie. Kolekcja odbudowywana jest systematycznie od 1930 r. Powrócił do Krakowa m.in. Szczerbiec, czyli najważniejsza polska pamiątka historyczna.
Zobaczmy teraz, czym zachwycą nas wnętrza Skarbca, do którego wspólnego zwiedzenia zapraszamy.
Skarbiec Koronny na Wawelu – sala ze znakami państwowymi
Początek zwiedzania to unikatowa atrakcja, którą jest najstarsza i największa zachowana staropolska chorągiew wykonana w 1553 r. Ta była wymieniana w spisach Skarbca Koronnego aż do końca jego istnienia. Została zamówiona i wykonana najprawdopodobniej na ślub króla Zygmunta Augusta z Katarzyną Habsburżanką. Widnieją na niej herby: Polski, Litwy i Habsburgów w centrum oraz otaczający je wieniec z symboli Jagiellonów i ziem Królestwa.
Nad opisaną chorągwią umieszczono aksamitną, cenną tkaninę z herbami króla Władysława IV Wazy, Rzeczypospolitej i Szwecji. Pochodzi z połowy XVII w.
Skarbiec Koronny na Wawelu – Trofea i znaki chwały wojennej
Na Wawelu znajduje się najcenniejszy zbiór pamiątek historycznych dotyczących chwały polskiego oręża z XVI i XVII w. Przedmioty pochodzą ze zbrojowni Jagiellonów oraz Wazów. Część z nich to trofea z bitwy pod Wiedniem (1683 r.). Jednym z przykładów może być buzdygan ceremonialny z herbami Polski i Litwy z połowy XVI w. Powstał prawdopodobnie za czasów panowania króla Zygmunta Augusta i należy do zbiorów historycznego Skarbca Koronnego.
W sali tej podziwiamy również piękne uprzęże oraz siodła, które zdobiły konie jeźdźców w dawnych czasach.
Nam spodobały się też prezentowane tu zdobione tarcze. Trudno sobie nawet wyobrazić ile czasu zabierało rzemieślnikom wytworzenie takich wspaniałych rzeczy. My prezentujemy kałkan z XVII w. pochodzący z terenów Turcji i Persji. Zdobiony jest srebrem, turkusami, chalcedonami i rubinami.
Ciekawie prezentuje się zestaw buzdyganów tureckich z XVII i XVIII w. Też trzeba było się nad nimi napracować, żeby nadać im wygląd, którym się obecnie wszyscy zachwycają.
Skarbiec Koronny na Wawelu – odznaki zaszczytne Jana III Sobieskiego
Jan III Sobieski kojarzy się nam potęgą militarną dawnej Rzeczypospolitej. Zwyciężał w bitwach pod Chocimiem (1673) i Wiedniem (wiktoria wiedeńska – 1683 r.). Był też wybitnym politykiem, który odbudował pozycję Polski w Europie. Za swoje zasługi władca otrzymał najwyższe odznaki zaszczytne. Obecnie są to arcydzieła europejskiego baroku i najcenniejsze pamiątki po tym wybitnym królu.
Monarcha francuski Ludwik XIV wyróżnił Sobieskiego w 1676 r. Orderem Świętego Ducha, czyli najwyższym odznaczeniem francuskim dla stronników politycznych. Składały się na nie: aksamitny płaszcz oraz diamentowy krzyż. Po śmierci Sobieskiego krzyż musiał być odesłany do Paryża natomiast płaszcz oglądamy dziś na Wawelu. Został w 1812 r. zrabowany przez Rosjan i przewieziony do Petersburga i Ermitażu. Na szczęście powrócił do Krakowa w 1928 r.
Kolejnym odznaczeniem jest otrzymany w 1684 r. po odsieczy wiedeńskiej od papieża Innocentego XI miecz i kapelusz poświęcany. Był to dowód uznania za zasługi dla obrony chrześcijańskiej Europy przed najazdem osmańskim. Miecz ma ponad dwa metry i jest bogato zdobiony. Użyto go w czasie koronacji cara Mikołaja I na króla Polski. To wtedy usunięto wieńczącą go tiarę papieską. Jego losy były takie same jak opisywanego wyżej płaszcza.
W sali tej zaprezentowano również pałasze z XVI i XVII w. Charakteryzują je piękne zdobienia pochew, pasów oraz rękojeści np. zwieńczenie głową smoka. Eksponaty pochodzą ze zbrojowni Jana III Sobieskiego w Żółkwi.
Skarbiec Koronny na Wawelu – Arrasy Zygmunta Augusta
W Skarbcu podziwiamy arras wykonany około 1560 r. i zamówiony przez króla Zygmunta Augusta. Takich arrasów było więcej. Ten konkretny przedstawia herby Polski i Litwy, między którymi umieszczono antyczną boginię obfitości Cererę. Ma to przedstawiać chęć zjednoczenia obu narodów. W tym państwie miałby panować dobrobyt i pomyślność.
W tym pomieszczeniu zaprezentowane są również zachowane fragmenty innych arrasów. Możemy sobie wyobrazić, w jakim stanie się zachowały przed ich renowacją.
W archiwum koronnym oglądamy tłok pieczęci kancelaryjnej szwedzkiego króla Jana Kazimierza Wazy. Wykonany jest ze srebra około 1649 r. Znajdują się na nim herby Szwecji, Rzeczypospolitej, Wazów oraz Habsburgów. To pole otoczone jest łańcuchem Orderu Złotego Runa oraz zapisem, że król pretenduje do tronu szwedzkiego i tak się tytułował. Ta sentencja na unikatowym zabytku posłużyła Szwedom, jako pretekst do najazdu na Polskę.
Srebrno-złoty skarb w Skarbcu na Wawelu
W centrum tej sali ustawiony jest drewniany stół, a na nim znajdują się kufle oraz inne naczynia ze złota i srebra. Wygląda to znakomicie, ale nawiązuje także do przechowywania kosztowności w historycznym Skarbcu Koronnym. Stały tam rzędy takich mebli. To na nich układano wszelakie królewskie i państwowe dobra.
Umieszczono tu również kolejny arras. Ten przedstawia monogram Zygmunta Augusta i pochodzi z około 1560 r.
Kolejnym zabytkiem jest kunsztownie wykonany ołtarzyk pałacowy z około 1725 r. Jest on drewniany i zdobiony m.in. szylkretem, srebrem, złotem, macicą perłową, kością słoniową oraz kamieniami jubilerskimi.
Zobaczyliśmy tu jeszcze staropolskie ordery należące do jednego z najcenniejszych zbiorów (unikaty w skali światowej), medale i złote monety. Jest tu też najcenniejsza w Polsce kolekcja sreber kredensowych, z których część jest pozłacana. My prezentujemy dzban oraz dwie misy z XVII w.
Skarbiec Koronny na Wawelu – Sala Kazimierzowska
W tej komnacie uwagę naszą przykuwa zastawa stołowa zamówiona około roku 1666 przez króla Jana Kazimierza Wazę.
Centralnym elementem kolekcji jest naczynie w kształcie polskiego Orła, który w szponach trzyma insygnia królewskie: berło, miecz i jabłko.
W wielu witrynach podziwiamy wspaniałe dzieła takie jak np. misy i pucharki o różnej wielkości oraz kształtach. Wszystkie są wspaniale zdobione i niepowtarzalne.
Sala Jadwigi i Jagiełły
W tym pomieszczeniu mamy dwa, ale bardzo ważne eksponaty. Pierwszy z nich to Miecz sprawiedliwości króla Zygmunta I. Był zapisywany w inwentarzach Skarbca Koronnego i pochodzi z początków XVI w. Jest to okaz broni ceremonialnej. Podobno mógł być używany do pasowania rycerzy.
Drugi eksponat to jeden najcenniejszych zachowanych mieczy średniowiecznej Europy i największa polska pamiątka historyczna. Nazywany jest Szczerbcem. Należy do grupy broni o najwyższych walorach artystycznych i symbolicznych. Pochodzi z połowy XIII w. Był to miecz koronacyjny i od uroczystości sakry królewskiej Władysława Łokietka w 1320 r. prawie wszyscy władcy podczas tej ważnej dla siebie uroczystości mieli go w swych dłoniach aż do Stanisława Augusta (1764). Jest jednym z przedmiotów ocalałych z historycznego Skarbca Koronnego.
Zawsze wydawało się nam, że nazwa pochodzi od jakiegoś uszkodzenia klingi, czyli powstałej podczas np. uderzenia szczerby. Otóż prawda jest zupełnie inna. Chodzi o otwór pod rękojeścią, do którego przymocowana jest tarczka z herbem Polski. Tę można przesuwać i dostosować do odpowiedniego wyważenia miecza. W czasie podróży i zwiedzania warto się też czegoś nauczyć.
Na zakończenie pobytu w królewskim skarbcu na Wawelu pokażemy coś, co nas bardzo zaskoczyło. Otóż królowa Anna Jagiellonka żona Stefana Batorego i córka Zygmunta I Starego i Bony Sforzy samodzielnie wykonała szlak obrusa ołtarzowego do kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu (około 1575 r.). Okazało się, że osoba na najwyższym stanowisku państwowym może tworzyć piękne przedmioty, którymi następnie zachwycają się potomni. Nad tym szlakiem umieszczony jest herb Anny Jagiellonki zdobiony jedwabnymi, złotymi i srebrnymi nićmi (1583 r.).
Podsumowanie wizyty w Skarbcu na Wawelu
Na tym kończymy opowieść o wizycie w Skarbcu Koronnym na Wawelu, który zachwycił nas pięknymi i historycznym unikatowymi przedmiotami, które są tu przechowywane i wyeksponowane dla turystów. Polecamy gorąco, a o innych naszych podróżach i przygodach przeczytacie na blogu www.myzwiedzamy.pl.
