T&L Wzgórze (228 m n.p.m.) zobaczyliśmy po raz pierwszy z Wieży Ratuszowej i od razu postanowiliśmy zrobić spacer wokół Wawelu. Widok na dwa zabytkowe zespoły budowlane, czyli Zamek Królewski i bazylikę archikatedralną św. Stanisława i św. Wacława jest przepiękny.
W 1978 r. Wawel wraz ze Starym Miastem, Kazimierzem i Stradomiem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 1994 staje się pomnikiem historii.
Opuszczamy Rynek Główny stolicy woj. małopolskiego, który zachwycił nas Sukiennicami, Bazyliką Mariacką i innymi obiektami, o których przeczytacie na naszym blogu www.myzwiedzamy.pl. Zanim doszliśmy pod wzgórze wawelskie zajrzeliśmy po drodze do kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła, który również jest widoczny z punktu widokowego na wieży.
Spacer wokół Wawelu – nazwa miejsca
Okazuje się, że są różne teorie wokół powstania nazwy wzgórza Wawel. Pierwsza wiąże ją z wapieniami, z których jest zbudowane oraz występującymi tu jaskiniami np. Smoczą Jamą. Pierwotna nazwa mogła brzmieć wąwel.
Kolejne wytłumaczenie mówi o tym, że jest to wyniosłość unosząca się nad mokradłami, które ją otaczały. Było to, więc miejsce suche na wzniesieniu otoczonym podmokłymi łąkami.
Niektórzy twierdzą, że nazwa mogła oznaczać obwarowane i obronne miejsce. Nam wydaje się na podstawie tego, co zobaczyliśmy, że wszystkie teorie mogą być prawdziwe. Wcale nas nie dziwi, że akurat w tym miejscu powstała rezydencja królewska.
Spacer wokół Wawelu – wędrujemy nad Wisłę
Dochodzimy do miejsca, którym za jakiś czas będziemy wchodzić do Zamku Królewskiego. Widzimy, że miejsce odwiedzane jest przez rzesze turystów. Nie jest to zaskoczeniem po tym, co tam zobaczyliśmy.
Naprzeciwko zwrócił naszą uwagę budynek z czerwonej cegły o ciekawej architekturze. Jest to Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Krakowskiej.
Dalej wzdłuż potężnych murów zmierzamy nad Wisłę tu też czeka na nas wiele atrakcji, o których już za chwilę.
Spacer wokół Wawelu – Aleja Gwiazd
Pierwszą z nich jest Aleja Gwiazd umieszczona na bulwarze Czerwieńskim pod wzgórzem wawelskim ciągnącym się wzdłuż królowej polskich rzek. Upamiętnione tu są gwiazdy zarówno piosenki jak też filmu. Wymienimy kilka postaci, które znalazły uznanie a ich nazwiska umieszczone zostały na pamiątkowych płytach. Są to np.: Celine Dion, Budka Suflera, Krzysztof Krawczyk, Marek Grechuta, Maanam, Michael Jackson, Elvis Presley i wielu innych.
Wśród związanych z filmem wyróżnieni zostali m.in.: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Wajda, Bogusław Linda, Jerzy Stuhr, Claudia Cardinale, Krzysztof Zanussi, Agnieszka Holland, Krystyna Janda i wiele innych osób światowego formatu.
Spacer wokół Wawelu – Smok Wawelski
Idziemy kawałek dalej i natrafiamy na Wawelskiego Smoka, który pilnuje wejścia do Smoczej Jamy. Ten postument jak zwykle oblegany jest przez mnóstwo pociech, którym rodzice robią pamiątkowe zdjęcia. Czasem uda się nawet uwiecznić moment, kiedy to rozwścieczona poczwara zieje ogniem. Rzeźbę ustawiono w tym miejscu w 1972 r.
Ze smokiem wiąże się pewna legenda. Potwór ten miał zamieszkiwać Smoczą Jamę. Pierwszą jej wersję przedstawił Wincenty Kadłubek na przełomie XII i XIII w. Już wtedy pojawia się postać Grakcha (Kraka) i jego córki Wandy a smok ginie od siarki, którą wypchane były bydlęce skóry.
W drugiej połowie XV w. legendę podjął Jan Długosz. Ten ją rozbudował i nadał jej dużą rangę w historii Krakowa.
W wieku XVI powstała wersja o tym, że smok pękł od opicia się wodą z Wisły, którą próbował gasić wewnętrzny pożar. Pojawia się też postać szewca Skuba mającego podłożyć poczwarze cielca wypchanego siarką. Legenda była też znana w Europie.
Opowieść jest popularna do dnia dzisiejszego i wykorzystywana w malarstwie, rzeźbie oraz filmie (np. „Porwanie Baltazara Gąbki”).
Smocza Jama na Wawelu
Smocza Jama jest jedną z turystycznych atrakcji Krakowa. Jej wyjście znajduje się w pobliżu rzeźby Smoka Wawelskiego, przy którym właśnie stoimy. Wejście znajdujemy na terenie zamku na Wawelu a trasa mająca 82 metry długości jest jednokierunkowa.
Jaskinia znana jest od dawna. Wspominał o niej już Jan Długosz. Wejście było kilka razy zamurowywane (pierwszy raz w 1565 r. na polecenie króla Zygmunta II Augusta) a wnętrze spełniało różne funkcje (karczma, dom publiczny, trasa turystyczna).
Jaskinię udostępniono publiczności po raz pierwszy w 1842 r. W czasach nam współczesnych możemy do niej wchodzić od 1974 r.
Kiedy odwracamy się tyłem do smoka oczom naszym ukazuje się królowa polskich rzek Wisła. Odbywają się po niej rejsy wycieczkowe na różnej wielkości jednostkach pływających. Na części statków zorganizowane są kawiarenki i restauracje. Wygląda to uroczo i zachęca do przycupnięcia na ławeczce i kontemplowania otoczenia.
Wzdłuż brzegów najdłuższej polskiej rzeki (około 1022 km) ciągnie się deptak licznie uczęszczany przez turystów, rodziny z dziećmi, wrotkarzy i rowerzystów. Wcale nas to nie dziwi, bo miejsce pod murami zamku jest przepięknej urody.
Spacer wokół Wawelu – historia
Jak wspomnieliśmy miejsce pod murami zamku zachęca do spędzenia tu trochę większej ilości czasu. Tak też właśnie czynimy a czas ten poświęcamy na zapoznanie się z historią Wawelu.
Ślady pierwszego osadnictwa w okolicy wzgórza potwierdzono na około 100 tys. lat p.n.e. Miejsce leżące na przecięciu szlaków handlowych szybko się rozwijało i stało się ośrodkiem władzy plemienia Wiślan (XVIII/IX w.). Ich legendarni władcy Krak i Wanda żyli na przełomie VII i VIII w. Wspomina o nich w XIII w. kronikarz Wincenty Kadłubek. W X w. ziemie z Krakowem wchodzą w skład powstającego państwa polskiego.
W 1000 r. utworzono biskupstwo krakowskie. Powstaje, więc pierwsza katedra (lata 20 XI w.), po której dziś nie ma śladu. Z przełomu X i XI w. pochodzi Rotunda Najświętszej Marii Panny, kościół św. Jerzego, rotunda przy bastionie Władysława IV i kościół B. Po części tych obiektów pozostały jedynie poukładane kamienie określające ich wielkość i położenie. Oglądamy je w rezerwacie archeologiczno – architektonicznym Wawel Zaginiony. Część ekspozycji widać na trawniku przed katedrą.
Na przełomie lat 1038-39 Kazimierz Odnowiciel wraca do Polski, a Kraków staje się siedzibą władzy królewskiej i stolicą. Pod koniec XI w. zbudowano nową katedrę, budynek przy Smoczej Jamie, kościół św. Gereona i np. kościół św. Michała.
Spacer wokół Wawelu – historia od XIV wieku
Nowa katedra częściowo płonie na początku XIV w. Pomimo to koronuje się w niej Władysław Łokietek (1320 r.). W tym samym roku rozpoczęto budowę kolejnej katedry, która z poprawkami istnieje do dziś. Dobudowywane były np. nowe kaplice. To właśnie w niej pochowano, jako pierwszego króla W. Łokietka.
W kolejnych latach mają miejsce kolejne przebudowy i rozbudowy. Jedną z nich inicjuje Kazimierz Wielki, który postanawia zmienić wczesnogotycki zamek. Powstaje wiele nowych obiektów i np. krużganki na wyższych piętrach oparte na murowanych filarach.
Znaczna przebudowa z końca XIV w. odbywa się za sprawą Władysława Jagiełły i Jadwigi. Do początku XVI w. powstają jeszcze budowle dla księży, urzędników królewskich, rzemieślników oraz mury obronne i baszty.
Gruntowna zmiana w zamku miała miejsce w latach 1507-36. Odbywała się pod nadzorem Zygmunta Starego. Z tego okresu wymieńmy chociażby dziedziniec pałacowy oraz krużganki, z których wchodzimy do obszernych dobrze oświetlonych komnat. Wzniesiona została też kaplica Zygmuntowska oraz mauzoleum Jagiellonów. W okresie renesansu powstają też inne nagrobki. W roku 1520 odlano i zainstalowano na wieży katedry dzwon Zygmunt.
Spacer wokół Wawelu – historyczny okres baroku
Nastaje trudny dla Wawelu okres baroku, czyli XVII i XVIII w. Król Zygmunt III Waza przenosi się do Warszawy i robi z niej stolicę. Obiekt w Krakowie zaczyna powoli niszczeć. Przyczynia się do tego również pobyt Szwedów na zamku. W 1702 r. w czasie ich stacjonowania wybucha wielki pożar, który trawi prawie doszczętnie wszystkie zabudowania. Wzgórze w 1794 r. okupują Prusacy, którzy rabują wszystkie insygnia koronne. Udało się odzyskać tylko Szczerbiec. W XVII w. z racji na liczne wojny unowocześniono mury obronne.
Mimo to, że stolica jest już w Warszawie, to w katedrze wawelskiej nadal odbywają się koronacje oraz królewskie pochówki.
Historia od XIX w.
XIX w. to okres trzeciego rozbioru a Wawel trafia do Austriaków. Następują kolejne zniszczenia z racji na utworzone tu koszary. Rozbierane są budynki w tym kościoły, zmieniane wnętrza i obmurowywane krużganki. Austriacy budują trzy ogromne budynki szpitala wojskowego oraz zmieniają układ murów dostosowując je do potrzeb Twierdzy Kraków.
Czasy nam współczesne to historia Wawelu w XX i XXI w. 1905 r. cesarz Franciszek Józef I zgadza się na opuszczenie Wawelu przez wojska austriackie. Rozpoczynają się prace konserwatorskie finansowane przez społeczeństwo. Tabliczki z nazwiskami ofiarodawców zamontowane są w murze przy wjeździe na zamek przy pobudowanej Bramie Herbowej.
W tym też czasie upamiętniono pomnikiem Tadeusza Kościuszkę, który siedzi na koniu (1921 r,).
W dwudziestoleciu międzywojennym po odzyskaniu niepodległości polskie władze uznają Zamek Wawelski za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej przeznaczony do użytku Naczelnika Państwa a następnie Prezydenta RP. Do dziś ten stan rzeczy jest nadal aktualny.
W czasie II wojny światowej Wawel jest siedzibą generalnego gubernatora Hansa Franka. Zaginęło w tym czasie wiele cennych zabytków, których do dziś nie udało się odzyskać.
Po wojnie Wawel został zabezpieczony przez strażaków i żołnierzy AK.
W 1978 r. Wawel wraz ze Starym Miastem i zabytkami Kazimierza zostaje wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Podsumowanie spaceru wokół Wawelu
Dziś Wawel jest udostępniony turystom, jako muzeum. Na zamku zobaczyliśmy reprezentacyjne komnaty i prywatne apartamenty królewskie, skarbiec koronny, zbrojownię oraz wystawę Sztuka Wschodu.
Trzeba też koniecznie odwiedzić katedrę z królewskimi grobami, Kryptą Wieszczów Narodowych, dzwonem Zygmunt.
Jest tu jeszcze wiele innych atrakcji jak chociażby Ogrody Królewskie, ale o tym wszystkim opowiemy w kolejnych wpisach na naszym blogu www.myzwiedzamy.pl.
Po zwiedzaniu tego wyjątkowego miejsca pod zamkowymi murami ruszamy wzdłuż Wisły w kierunku Kazimierza i mostu Grunwaldzkiego. To z tego miejsca roztacza się piękna panorama na zamek oraz rzekę, po której pływa wiele stateczków turystycznych.
Po przeciwnej stronie Wisły umieszczono punkty widokowe, z których przepięknie prezentuje się zamek oraz Stare Miasto w Krakowie.
Wizyta w okolicach Zamku Królewskim na Wawelu dobiegła końca. Urokliwy spacer nad Wisłą to przyjemne zakończenie dnia. Można jeszcze wyruszyć na statku wycieczkowym i podziwiać te potężne mury w oddali… Co kto woli…. Następnym razem wejdziemy do wnętrz zamkowych.
