T&L Kontynuujemy zwiedzanie Krakowa i trafiamy do Muzeum UJ w Collegium Maius. Historia działalności muzealnej zaczęła się w XIX w. Po 1860 r. opiekę nad zbiorami obejmuje Józef Łepkowski, a miejscu nadano nazwę „Gabinet Sztuki i Archeologii”. Dziś eksponaty znajdują się w najstarszym budynku uniwersyteckim w Polsce – Collegium Maius, który usytuowany jest u zbiegu ulic Św. Anny i Jagiellońskiej.
O wielu zabytkach i ciekawych miejscach tego regionu dowiecie się zaglądając na bloga www.myzwiedzamy.pl do zakładki woj. małopolskie.
Ciekawostką jest to, że w latach 1491 – 1495 w gmachu Collegium Maius studiował Mikołaj Kopernik, czyli twórca teorii heliocentrycznej. My znamy go również z opisu zamku kapituły warmińskiej w Olsztynie oraz innych wpisów.
Muzeum UJ w Collegium Maius – historia obiektu
Losy tego miejsca zaczynają się w 1400 r. To wtedy król Władysław Jagiełło wykupuje kamienicę i przekazuje ją Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, który ufundował król Kazimierz Wielki w 1364 r. Jest najstarszą uczelnią w Polsce oraz jedną z najstarszych w naszym rejonie Europy.
W XV w. kolegium się rozrastało przez dokupowanie sąsiednich domów oraz dobudowywanie nowych. Obiekty te po pożarach, które miały miejsce w 1462 i 1492 r. zostały połączone w jedną całość, a wewnątrz powstał dziedziniec z arkadami. Ten otaczają krużganki ze sklepieniem kryształowym w stylu późnogotyckim.
Na ganek pierwszego piętra dostajemy się schodami „profesorskimi” i tam rozpoczynamy zwiedzanie muzeum. Znajdowały się tu: Biblioteka, Izba Wspólna profesorów, skarbiec, lektorium teologów oraz mieszkania wykładowców.
Na parterze mieściły się sale, w których odbywały się zajęcia. Nie były one zbyt przyjazne. Długie, niskie i często wilgotne nie przeszkadzały jednak studentom w zdobywaniu wiedzy. Na tym poziomie podobnie jak też na drugim piętrze również mieszkali wykładowcy.
Taki wygląd bez większych zmian przetrwał do połowy XIX w. W latach 1840-70 nastąpiła przebudowa Collegium Maius w stylu neogotyckim. Obiekt był dostosowany do potrzeb Biblioteki Jagiellońskiej.
W roku 1940 r. Biblioteka zmienia siedzibę. Umożliwia to gruntowne odnowienie obiektu mające miejsce w latach 1946-64. Collegium Maius odzyskuje oryginalny wygląd sprzed 1840 r. Taki obiekt podziwiamy do dzisiaj. Trzeba przyznać, że robi wrażenie, a przecież nie weszliśmy jeszcze do wnętrza.
Po tej renowacji miejsce to zostało przeznaczone na Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Muzeum UJ w Collegium Maius – historia muzeum
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego mieści się w budynku Collegium Maius, który należy do uczelni. Jego początki to połowa XIX w. W tym czasie z powodu zakazu zaborczych władz austriackich nie można było używać nazwy – muzeum.
Po 1860 r. opiekę nad zbiorami przejmuje profesor archeologii i sztuki Józef Łepkowski. Ten zakłada Gabinet Archeologiczny Uniwersytetu w 1867 r. Kolekcji zbiorów nadano poprawną politycznie nazwę „Gabinet Sztuki i Archelogii”. Mieściła się ona w tym czasie w zabytkowym, głównym budynku Uniwersytetu Collegium Novum. Przybywało tu wiele wycieczek, a cennych eksponatów zaczęło szybko przybywać.
W czasie II wojny światowej okupanci przenieśli zbiory do podziemi Akademii Górniczo-Hutniczej, gdzie mieścił się urząd Generalnego Gubernatorstwa. Zaginęło wiele zabytkowych przedmiotów, które stały się prezentami dla m.in. Adolfa Hitlera.
Kiedy Biblioteka Jagiellońska opuszcza Collegium Maius w 1940 r. z inicjatywy prof. Karola Estreichera przeprowadzono w latach 1949-64 gruntowny remont. Budynek odzyskał oryginalny wygląd sprzed 1840 r. Przeniesiono tu ocalałe eksponaty, a miejsce otrzymuje nazwę Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dyrektorem muzeum w latach 1951-76 jest Karol Estreicher. To dzięki niemu placówka się rozwija, a ekspozycja rozrasta. W 1977 r. muzeum zwiedza dyrektor generalny UNESCO.
Muzeum istnieje do dnia dzisiejszego i zapewniamy, że warto je odwiedzić. Obejrzeliśmy już dokładnie dziedziniec z krużgankami. Pora na spotkanie z przewodnikiem i wejście do wnętrza obiektu.
Muzeum UJ w Collegium Maius – ekspozycje
Do muzeum dostajemy się z przewodnikiem przez ozdobne drzwi znajdujące się na piętrze. Mieszczą się w pięknym gotyckim portalu zwanym Złotą Bramą, który podziwiamy jeszcze przed wejściem do wnętrza. Z wysokości spoglądamy na wewnętrzny dziedziniec uniwersytetu.
My dziś opowiadamy o wystawach stałych, choć ciekawe są też te czasowe.
Zwiedzanie zaczynamy od Librarii, czyli dawnej biblioteki zbudowanej w latach 1516-40. Charakterystycznym elementem tego pomieszczenia jest późnogotyckie sklepienie sieciowe.
W komnacie umieszczono neobarokowe szafy, w których oglądamy książki pochodzące ze zbiorów rodziny Pusłowskich (XVIII-XIX w.).
Ciekawe są też popiersia oraz portrety osób związanych z kulturą, które m.in. przyczyniły się do rozwoju księgozbioru Biblioteki Jagiellońskiej i samego Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ważne są tu też drewniane repliki instrumentów astronomicznych, którymi posługiwał się Mikołaj Kopernik (kwadrant, triquetrum i sfera armilarna).
Przechodzimy do dawnej jadalni zwanej Stuba Communis będącej też Izbą Wspólną. Ta powstała około XV w. i była miejscem spotkań tutejszych mieszkańców.
W Collegium Maius do końca XVIII w. mieszkali profesorowie teologii i starsi profesorowie sztuk wyzwolonych. W jadalni przy stołach w czasie posiłków siadali wedle starszeństwa a najmłodszy z nich czytał Biblię. Naprzeciwko stołów znajduje się wnęka będąca kiedyś prezbiterium dawnej kaplicy kolegialnej. W niej ustawiony jest pulpit w kształcie orła (XVI w.) oraz rzeźba pokazująca Kazimierza Wielkiego (około 1380 r.).
Ozdobą pomieszczenia są barokowe meble gdańskie z początku XVIII w. Wyróżniają się kręcone schody oraz szafa.
W dawnej jadalni nadal odbywają się oficjalne spotkania z najważniejszymi gośćmi uniwersytetu.
Zwiedzamy kolejne sale w ciekawym muzeum
W Collegium Maius oglądamy również przedmioty umieszczone w dwóch skarbcach.
Najcenniejsze skarby zbierane od sześciu wieków znajdują się w pierwszym z nich. Należą do nich m.in.: berło królowej Jadwigi (po 1403 r.), berło kardynała Zbigniewa Oleśnickiego (ok. 1454 r.), berło kardynała Fryderyka Jagiellończyka (koniec XV w.) oraz złoty łańcuch (VI w.).
Bardzo ważny jest tu Złoty Globus Jagielloński z około 1510 r. Jest jednym z najstarszych zachowanych na świecie oraz pierwszym w historii kartografii globusowej, na którym oglądamy Amerykę Północną, jako wyspę. To na nim po raz pierwszy pojawiła się nazwa Ameryka.
Druga część skarbca prezentuje ceramikę, sprzęty liturgiczne i naczynia stołowe.
Do najnowszych nabytków muzeum należą np. nagrody filmowe, które przekazał Andrzej Wajda.
Ciekawostką jest to, że oglądamy tu również złoty medal olimpijski Roberta Korzeniowskiego oraz medal Nagrody Nobla Wisławy Szymborskiej.
Do końca XVIII w. w Collegium Maius mieszkali profesorowie uniwersytetu. Zajmowali oni dwadzieścia mieszkań, do których wchodziło się bezpośrednio z krużganków.
Jedną z rezydencji, bo tak nazywano mieszkania, jest „Pokój Antoniego Żołędziowskiego”. Nazwa pochodzi od nazwiska teologa, który był rektorem uczelni w czasach reformy Hugona Kołłątaja. Oglądamy tu meble ludowe z XVIII w. oraz rokokowy piec. Ściany zdobią cenne obrazy: Chrystus z krzyżem z 1536 r. i Portret kobiety z 1640 r.
Muzeum UJ w Collegium Maius – Skarbiec Kopernika
Uniwersytet w XV w. zasłynął rozwojem nauk matematyczno-astronomicznych. W tym czasie studiowali tu bracia Kopernikowie: Mikołaj i Andrzej. Kształcili się na Wydziale Filozofii zwanym też Wydziałem Sztuk Wyzwolonych. Wybitnemu astronomowi poświęcone jest miejsce zwane Skarbcem Kopernika.
Oglądamy w tym pomieszczeniu arabskie astrolabium z Kordoby (1054 r.). Oprócz tego instrumenty astronomiczne z końca XV w.: astrolabium (1486), torquetum (1487) i globus nieba (1480).
Te dotarły do Krakowa w 1493 r. W tym czasie nauki pobierał tu Mikołaj Kopernik, więc nie jest wykluczone, że mógł je widzieć lub z nich korzystać.
Oglądamy tu też dokładną kopię (faksymile) rękopisu dzieła Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”.
Aula Jagiellońska i podsumowanie
Choć pomieszczeń i ciekawych ekspozycji jest tu dużo więcej my pokazujemy jeszcze imponującą i bogato zdobioną Aulę Jagiellońską, która była salą wykładową teologów. Dziś pełni ona funkcje reprezentacyjne.
Znajduje się w najstarszej części uniwersytetu. To tu kamienicę swoją miał rycerz Mikołaj Pęcherz. Tę wykupił król Władysław Jagiełło i w roku 1400 podarował uniwersytetowi.
Ściany ozdobione są portretami postaci, które były związane z uczelnią od XVI do XX w. Oglądamy wizerunki królów, biskupów, profesorów i studentów.
Warto odszukać obraz z królem Janem III Sobieskim, który był jedynym monarchą studiującym na tej uczelni. Nad środkowymi drzwiami umieszczony jest wizerunek papieża Jana Pawła II, który był zarówno studentem jak i profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tej Auli otrzymał on tytuł honoris causa.
Jedną ze ścian zdobią manierystyczne intarsjowane drzwi z 1593 r. zainstalowane w kamiennym portalu.
Z czystym sumieniem rekomendujemy odwiedzenie tego muzeum, które z pewnością zachwyci historią i wieloma ciekawymi eksponatami oraz pamiątkami oraz wystrojem wnętrz. Więcej o naszych podróżach przeczytacie na blogu www.myzwiedzamy.pl.
