T&L Dla lubiących pamiątki po drugiej wojnie światowej proponujemy leżące w woj. warmińsko-mazurskim Leśniewo i śluzy na Kanale Mazurskim.
Gdybyście byli kiedyś w okolicy Giżycka, Węgorzewa lub Kętrzyna albo spędzali wakacje nad j. Mamry, to warto zapoznać się ze szlakiem zabytków wojennych, których jest w tej okolicy dość dużo. Z drugą wojną światową wiążą się: Wilczy Szaniec (Gierłoż), Twierdza Boyen w Giżycku, bunkry w Mamerkach – stanowisko dowodzenia Wojsk Lądowych III Rzeszy, ruiny Kwatery Luftwafe, Hochwald – polowa kwatera Heinricha Himmlera i np. lotnisko Kętrzyn Wilamowo.
W tej okolicy znajduje się również wiele innych zabytków niekoniecznie związanych z okresem ostatnich działań wojennych. Zaliczamy tu np. chętnie odwiedzaną przez nas Świętą Lipkę.
Teraz jednak opowiemy o wielkim niezrealizowanym planie, który miał w czasie istnienia III Rzeszy połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem. Do tego ze względu na nierówności terenu potrzebne były śluzy oraz jazy. Miało ich być na całym Kanale Mazurskim 10 (5 na terenie Polski), w tym te nazywane Leśniewo Górne i Dolne. Te dwa urządzenia hydrotechniczne niwelować miały różnicę około 34 m poziomu wody.
Leśniewo i śluzy na Kanale Mazurskim – Śluza Leśniewo Dolne
Jedziemy samochodem z Kętrzyna w stronę Węgorzewa i po minięciu Leśniewa zatrzymujemy się na parkingu w okolicy niedokończonej budowy. Obiekt jest wyraźnie zaniedbany, lecz po jego wielkości widać, że miała to być inwestycja wykonana z wielkim rozmachem.
Śluzy Leśniewo Dolne nigdy nie ukończono. Mówi się, że prace zakończyły się na 20 % (inne źródła mówią o 30%) projektu. Obecnie jest to opuszczona ruina. Pomimo to jej rozmiar z całą pewnością imponuje. Całkowita długość to 66 m, z czego na komorę śluzy przypada 45 m. Szerokość to prawie 8m. Budowa rozpoczęła się po roku 1935. Przerwana została w trakcie II wojny światowej.
Leśniewo i śluzy na Kanale Mazurskim – Śluza Leśniewo Górne
Wchodzimy na niewielki nasyp i wśród traw wydeptaną ścieżką zmierzamy do Śluzy w Leśniewie Górnym. Tu uiszczamy niewielką opłatę za parking.
Po przejściu około 500 m docieramy do budowli, która już na pierwszy rzut oka wygląda zdecydowanie bardziej okazale. Nic dziwnego, bo w zależności od źródła ukończono ją w 60, a nawet 80%. Nigdy tu jednak nie zainstalowano żadnych urządzeń technicznych.
Śluza jest pierwszym tego typu obiektem od strony j. Mamry. Prowadzi do niego sztuczny kanał o szerokości od 20 do 25 m i głębokości od 1,4 do 1,8 m. Znajduje się on powyżej Leśniewa Górnego (około 8 m). Wody z kanału nigdy do śluzy nie doprowadzono. Zablokowano ją ziemną groblą. Po obejrzeniu i obejściu śluzy podchodzimy do tego miejsca bez żadnego problemu.
O wielkości obiektu świadczą jego wymiary. Komora śluzowania ma głębokość 21 m, szerokość 7,5 m oraz długość 46 m. Różnica poziomów wody na tym obiekcie hydrotechnicznym była zaplonowana na nieco ponad 17 m. Pod tym względem jest największą śluzą z zaprojektowanych na Kanale Mazurskim.
Śluza jest ogromna i przytłacza swoimi rozmiarami. Na frontowej ścianie doskonale widzimy odciśnięty ślad po wiszącej tu niegdyś niemieckiej gapie, czyli faszystowskim orle. Niektórzy mówią, że nadal znajduje się ona w głębinach wody śluzy, a może nigdy jej tu nie było?
Dalej oglądamy większą ze śluz
Na terenie śluzy Leśniewo Górne funkcjonuje park linowy. Za pomocą linek, nadziemnych przejść, mostków i drabinek możemy przejść z lądu np. na szczyt obiektu. Robi to wrażenie, ponieważ poruszamy się nad około 20 metrową przepaścią. Dla miłośników ekstremalnych przeżyć jest to doskonałe uzupełnienie podziwiania śluzy, ale tym razem z perspektywy lotu ptaka. Dopływ adrenaliny zapewniony. Myśmy z tej dodatkowej atrakcji nie skorzystali, ale widzieliśmy śmiałków, którzy się na to zdecydowali.
Na śluzę można się dostać przy pomocy urządzeń w parku linowym
Kanał Mazurski – krótka historia
Pomysł na połączenie Wielkich Jezior Mazurskich z Bałtykiem powstał już za czasów pruskich w latach 1862-64. Powstało kilka projektów. Ostateczny Pruski Parlament Krajowy przyjął do realizacji w 1908 r. W tym celu miano pobudować sztuczny Kanał Mazurski oraz wykorzystać rzeki Łynę oraz Pregołę. Trzeba było zniwelować około 113 metrową różnicę poziomu wody między j. Mamry i Bałtykiem. W tym celu zaplanowano 10 śluz (5 po stronie Polski) oraz 2 jazy.
Początkowo ta droga wodna miała służyć do transportu drewna, węgla, zboża i innych towarów.
Budowa rozpoczęła się w 1911 r., lecz została przerwana przez I wojnę światową. Do pomysłu wrócono i budowę kontynuowano od roku 1934. Nastała jednak II wojna światowa i wszelkie dokumenty dotyczące tej inwestycji zostały utajnione. Prace nad kanałem definitywnie zostały przerwane w 1942 r.
Jedna z teorii mówi o tym, że w ogromnych schronach pobliskich Mamerek istniały wielkie hale produkcyjne, gdzie miały powstawać łodzie podwodne u-booty. Te miano spławiać kanałem od śluz w Leśniewie do Bałtyku.
Długość kanału, którego koryto zostało ukończone w całości wynosi 50 km. Nieco ponad 20 km znajduje się po stronie Polski. Gdybyśmy dodali jeszcze długość Łyny, Pregoły, jeziora i Zalew Wiślany to długość całego szlaku wodnego wyniosła by ponad 170 km.
Projekt kanału przewidywał, że będą mogły po nim pływać statki o wyporności do 250 ton i zanurzeniu do 1,5 m.
Polecamy to miejsce do zobaczenia wszystkim, których interesuje ogrom przeprowadzanych inwestycji. Warto tu zajechać będąc w okolicy, która obfituje w różne atrakcje, o czym piszemy na blogu www.myzwiedzamy.pl. Z pewnością nikt nie będzie się tu nudził, bo oprócz walorów przyrodniczych i historycznych Warmii i Mazur znajdziemy tu wiele rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajobrazu oraz tych wyznaczonych w ramach sieci Natura 2000. Życzymy udanego pobytu i zapraszamy do wspólnego zwiedzania.
