T&L Odwiedzamy stolicę woj. lubelskiego i koniecznie chcemy zobaczyć Stare Miasto w Lublinie. Z tym miastem wiążą się ważne wydarzenia historyczne z dziejów Polski. Jak każda starówka ma swój wyjątkowy klimat i niezapomniany urok. Wyruszamy na spacer śladami minionych epok.
Stare Miasto w Lublinie – Nowy Ratusz
Wjeżdżamy do Lublina i samochód zostawiamy na parkingu w okolicach Starego Miasta przy Nowym Ratuszu. Ten wybudowano w latach 1827-28 w stylu klasycystycznym i ma przyciągającą wzrok formę architektoniczną. Historia tego miejsca jest ciekawa, ponieważ w roku 1611 zaplanowana jest budowa Magistratu. Zgodę wydaje król Zygmunt III Waza.
Do Lublina przyjeżdżają jednak karmelici i dokładnie w tym miejscu gdzie miał być ratusz budują kompleks klasztorny. Ten płonie w 1803 r. Teren wykupuje miasto i w końcu zgodnie z wcześniejszymi planami powstaje tu Nowy Ratusz. W czasie wojny doznaje poważnych zniszczeń jednak dziś po odbudowie podziwiamy go w oryginalnej klasycystycznej formie.
Stare Miasto w Lublinie – Brama Krakowska
Na Stare Miasto dostajemy się przez XIV wieczną Bramę Krakowską. Jest to jedna z dwóch tego typu budowli, które należało pokonać, aby się w tamtym czasie przedostać w obręby murów obronnych.
Drugą z nich jest Brama Grodzka, którą opisaliśmy w materiale o Zamku Królewskim w Lublinie.
Obie bramy leżą na dawnym szlaku handlowym z Krakowa na Litwę i Ruś. Krakowska, jako wyżej położona nazywana była Bramą Wyższą. Do miasta prowadził most zwodzony, który znajdował się nad fosą okalającą miasto. Tę zasypano w XVII w.
Na wieży znajduje się wbudowany tam zegar. Jego historia trwa już ponad 400 lat, ponieważ pojawił się już w połowie XVI w. Obecne tarcze zegarowe zarówno od strony Starego Miasta oraz przeciwnej pochodzą z XIX w.
W wieży mieści się Muzeum Historii Miasta Lublina, które jest oddziałem Muzeum Narodowego w Lublinie. Eksponaty znajdują się na czterech kondygnacjach. Na każdym piętrze pokazany jest inny i kolejny okres z historii miasta.
Uliczki i kamienice Starego Miasta w Lublinie
Już przy wejściu na starówkę jesteśmy zaskoczeni. Przecież taki widok dopiero niedawno gdzieś widzieliśmy. Chwila zastanowienia i jest olśnienie, to było w Bydgoszczy. Tam widzieliśmy figurę „Przechodzącego przez rzekę” tu między domami na linie balansuje Jasza Mazur, czyli legendarny sztukmistrz z Lublina. Jak się okazuje obie rzeźby wykonał ten sam artysta.
Spacerujemy wąskimi uliczkami wśród wielu zabytków i zdobnych kamienic. Może o tym, że jest to jedno z ładniejszych Starych Miast w kraju decyduje zachowany średniowieczny układ urbanistyczny.
Spacer w śród wiekowych renesansowych kamienic jest bardzo przyjemny. Gdzie nie spoglądamy tam w oczy rzucają się piękne fasady a każda jest inna.
Po powierzchni około kilometra kwadratowego można chodzić bez końca. Na takim niewielkim obszarze znajdujemy aż 110 zabytków. Taka sytuacja jest możliwa dzięki temu, że na Starym Mieście zachowało się ponad 70% oryginalnej zabudowy.
Najstarsze zabytki, jakie spotykamy na swojej drodze pochodzą nawet z XIII w. Są tak zachwycające z tego powodu, że zachowały się w swym historycznym kształcie. Stare Miasto w Lublinie wpisane jest na listę Pomników Historii.
O części z tych ciekawych miejsc opowiemy.
Stare Miasto w Lublinie – Plac Po Farze
Wędrujemy wzdłuż uliczek Starego Miasta, przy których podziwiamy pięknie ozdobione kamienice i trafiamy na Plac Po Farze. To w tym miejscu stał rozebrany obecnie kościół farny pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Dziś oglądamy jedynie wyeksponowane fundamenty dawnej budowli i możemy sobie wyobrazić jak duży był to obiekt. Makieta przedstawiająca kościół znajduje się w pobliżu.
To właśnie z tego miejsca po raz pierwszy dostrzegliśmy mury zamku i skierowaliśmy tam swoje kroki, co opisaliśmy w materiale o Zamku królewskim w Lublinie.
Kościół św. Michała Archanioła był jednym z najstarszych w mieście a zarazem pierwszą gotycką świątynią w Lublinie. Jego historia sięga przełomu XIII i XIV w. Po wielu pożarach i odbudowach został definitywnie rozebrany około połowy XIX w. W okolicy murów kościelnych znajdują się stare obiekty takie jak: Dom wikariuszy z XV w., Mały Ratusz, w którym mieszkał Stefan Wyszyński, jako student KUL oraz plebania z XVI w.
Legendy związane z Farą
Żeby opowiedzieć pierwszą musimy cofnąć się do XIII wieku. Legenda dotyczy Leszka Czarnego, który był starszym przyrodnim bratem Władysława Łokietka. Otóż ten książę pokonał w bitwie Jadźwingów najeżdżających Lublin. Nie ścigał ich, lecz postanowił odpocząć pod wielkim starym dębem. W czasie snu pokazał się mu Michał Archanioł i wręczył mu miecz. Uznał on ten czyn za zachętę do ścigania wroga. Tak też uczynił i ponownie pokonał Jadźwingów. Jako wotum wdzięczności ufundował kościół pod wezwaniem tego, który mu się ukazał we śnie.
Dąb, pod którym odpoczywał ścięto i miał być przeznaczony na budowę ołtarza. Prezbiterium miało stanąć na ściętym pniu. Może w tym być dużo prawdy, ponieważ podczas rozbiórki kościoła pod ołtarzem znaleziono pień dębowy starannie zabezpieczony i obmurowany cegłami.
Druga opowieść wiążę się z tą, którą opisaliśmy w poprzednim materiale o zamku. Dotyczy ona legendy o Czarciej Łapie. Ta łączy się z procesem odbywającym się przed Trybunałem Koronnym w 1727 r. Po niesprawiedliwym wyroku diabli prostują werdykt, a wtedy krzyż wiszący w sali obrad płacze łzami. Krucyfiks zostaje przeniesiony do jednej z kaplic Fary św. Michała.
Stare Miasto w Lublinie – Bazylika pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika
Jedną z najstarszych świątyń w Lublinie jest bazylika pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika. Nazywana jest również bazyliką Relikwii Krzyża Świętego lub kościołem oo. Dominikanów. Nie jest ona specjalnie widoczna, ponieważ wejście nie znajduje się przy głównym trakcie spacerowym. Dzięki dobrym oznaczeniom atrakcji udaje nam jednak dotrzeć do tego kościoła i musimy przyznać, że było warto.
Kościół oraz klasztor są jednymi z obiektów, które najdłużej są obecne w Lublinie. W roku 2003 obchodzono ich 750 lat. Od 1967 r. kościół posiada tytuł bazyliki mniejszej nadany przez papieża Pawła VI. Zapraszamy do pięknego wnętrza.
Wnętrze lubelskiej Bazyliki
Wchodzimy do obiektu sakralnego, który pojawił się w Lublinie w 1253 r. Obecny kościół wzniesiono w wieku XIV i został ufundowany przez Kazimierza Wielkiego w 1342 r. Po przebudowach otrzymał taki wygląd, jaki możemy podziwiać w dniu dzisiejszym. Ostateczny kształt nadano mu w XVI w., kiedy odbudowany został po pożarze z roku 1575.
Po wejściu zachwycają nas barwy i kunszt wykonania ozdobnych elementów. Obchodzimy wnętrze dookoła. Doliczyliśmy się jedenastu kaplic położonych we wnętrzu świątyni.
Nawę główną od bocznych oddzielają filary, przy których również znajdują się kaplice czy też niewielkie ołtarze. Nas zachwycił sposób ich wykonania.
Zwróciliśmy uwagę również na prezbiterium, w którym umieszczony został ołtarz główny pochodzący z XVIII w. Podnosimy głowę i zachwycamy się również wykonaniem sufitu.
W kościele znajdują się dwie barokowe ambony umieszczone naprzeciw siebie. Pochodzą z lat 60 XVIII w. To rzadkość liturgiczna i architektoniczna. Wiąże się to z wydarzeniami mającymi miejsce na przełomie XVI i XVII w. To właśnie wtedy miały miejsce dysputy między arianami a katolikami. W latach 1579-1620 takich debat odbyło się 16. Żeby tradycji stało się zadość obecnie na tych ambonach również odbywają się takie spotkania zwane Debatami Dwóch Ambon.
Nasz wzrok przyciągnęły również organy pochodzące z lat 1740-60, które są jednymi z najstarszych w Lublinie.
Bazylika Relikwii Krzyża Świętego w Lublinie – ciekawostki
Co kościół w Lublinie ma wspólnego z Krzyżem Świętym? Otóż bardzo wiele. Około 1420 r. do miasta dociera jedna z największych na świecie relikwii Krzyża św. Dzięki temu w XVII w. kościół był trzecim miejscem w Rzeczypospolitej pod względem ilości pielgrzymów. Wyprzedzały go: Jasna Góra oraz Gniezno. Relikwia była przechowywana w kaplicy Firlejów, lecz została skradziona w lutym 1991 r.
Z kościołem wiąże się również historia o duchu ojca Pawła Ruszla, który żył na przełomie XVI i XVII w. Była to postać świątobliwa propagująca kult relikwii Drzewa Krzyża Św., która zmarła w 1658 r. Od tego momentu zaczynają się dziać niewyjaśnione rzeczy, które trwają przez około 250 lat. Ciało znika, organy grają same a po kościele porusza się cień. W czasie zaboru rosyjskiego w kościele znajdują się koszary, ale duch nadal krąży po obiekcie. W czasie jednego z incydentów jeden strażnik ucieka a drugi strzela do zjawy, która chowa się w murze. Ściana zostaje rozkuta i w jej wnętrzu znaleziono szkielet i różaniec ojca Ruszla. Szczątki pochowano a zjawa przestała się pokazywać.
Stare Miasto w Lublinie – Wieża Trynitarska
Wędrujemy do kolejnego wartego obejrzenia obiektu i po drodze natrafiamy na najwyższy zabytkowy punkt w Lublinie. Jest nim neogotycka Wieża Trynitarska. Kiedy wchodzimy na platformę widokową, której wysokość sięga 40 metrów mamy przed sobą piękną panoramę miasta. We wnętrzu wieży mieści się Muzeum Archidiecezjalne, z którym warto się zapoznać, jeśli czas nam na to pozwoli.
Brama Trynitarska, bo tak jest również nazywana wieża wchodzi w skład kolegium jezuickiego. Kiedyś była tu furta prowadząca do szkoły i katedry. W roku 1627 została rozbudowana i stała się dzwonnicą, na której dziś podziwiamy 4 dzwony w tym największy w Lublinie zwany Marią.
Wieża wraz z katedrą zostały przebudowane w XIX w. na styl neogotycki. W trakcie II wojny światowej brama zostaje poważnie uszkodzona. To, co dziś podziwiamy to efekt odbudowy z lat 1945-52.
Brama Trynitarska od strony Placu Katedralnego
Stare Miasto w Lublinie – Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty
Przechodzimy pod Bramą Trynitarską i znajdujemy się na placu Katedralnym przed perłą baroku na Lubelszczyźnie. Jest nią jeden z największych kościołów w Lublinie, czyli Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Kościół z zewnątrz wygląda imponująco. Zobaczymy czy wnętrza również zachwycą.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1586 r. a zakończono w 1625 r. Nadano jej styl barokowy choć pojawiają się też elementy renesansowe. W roku 1757 powstają we wnętrzu iluzjonistyczne freski. Kiedy kościół tracą jezuici a przejmują trynitarze obiekt popada w ruinę i w roku 1797 pełni rolę spichlerza.
Na początku XXI w. odrestaurowane zostały wnętrza. Nic dziwnego, że wszyscy odwiedzający świątynię są podobnie jak my zachwyceni jej wyglądem.
W prezbiterium podziwiamy ołtarz z XVII w. wykonany z czarnej gruszki libańskiej. Oglądamy tu również dwa barokowe obrazy. Zachwycają też freski pokrywające wszystkie możliwe powierzchnie.
W kościele znajduje się obraz Matki Boskiej Płaczącej. Zasłynął tym, że 3 lipca 1949 r. płakał krwawymi łzami, które zostały zebrane. Są umieszczone w jednym z kamieni znajdujących się na koronie Maryi.
Warto poszukać też cudownego Krzyża Trybunalskiego, który początkowo znajdował się w kościele św. Michała Archanioła. O legendzie z nim związanej wspominaliśmy już wcześniej.
Na tym kończymy opowieść o Starym Mieście w Lublinie. Z całą pewnością można opowiedzieć o tym miejscu znacznie więcej i się nim zachwycać, lecz najlepiej będzie osobiście przyjechać i zobaczyć starówkę osobiście, do czego gorąco zachęcamy.
