T&L Strzegom słynący z wydobycia strzegomskiego granitu znajduje się w woj. dolnośląskim. Jego historia sięga X wieku, więc i zabytków tu nie brakuje. Postaramy się zachęcić Was do osobistego zapoznania się z tymi obiektami. Zapraszamy na ciekawą wycieczkę po tym historycznym mieście.
Skoro wspomnieliśmy o granicie z tego regionu to warto wspomnieć, że wykonane są z niego m. in.: Pałac Kultury i Nauki, Kolumna Zygmunta w Warszawie oraz Rynek Główny w Krakowie.
Strzegom – rys historyczny
Zaczyna się od tego, że w dorzeczu rzeki Strzegomki we wczesnym średniowieczu osiedlili się Ślężanie, którzy założyli w tym miejscu swą osadę. Istniała ona do początku X w. Już za czasów państwa polskiego powstaje gród kasztelański. Z racji położenia na szlaku handlowym staje się ważnym miejscem i jednocześnie pełni funkcje obronne. W okolicach grodu powstaje osada, a w niej pierwszy kościół. Włości te z obiektem sakralnym przekazane zostały zakonowi joannitów na początku XIII w. Ci byli obecni w Strzegomiu od 1180 r.
Strzegom otrzymuje prawa miejskie w roku 1242 z rąk księżnej Anny wdowy po Henryku Pobożnym, który zginął w bitwie pod Legnicą. Bolko I, który rządził powstałym księstwem świdnicko-jaworskim nakazał wzniesienie wokół miasta Murów Obronnych Strzegomia (1291-99).
W obrębie obwarowań znajdował się nieistniejący już dziś zamek książęcy, który odwiedzali znamienici goście. W XIV w. następuje rozwój miasta. Zbudowano szkołę. Powstaje 9 cechów rzemieślniczych oraz najwspanialsze budowle Strzegomia, z których część możemy podziwiać do dnia dzisiejszego. Miasto otrzymało również prawo do bicia własnej monety.
Wiek XVI to dalszy rozwój Strzegomia, lecz kłopoty zaczęły się w roku 1626, kiedy to otrzymano polecenie przezimowania dużej ilości wojska (10 kompanii). Kolejne trudności to epidemia cholery i poważne zniszczenia podczas wojny trzydziestoletniej (w tym całkowite zrujnowanie zamku). Z 3000 mieszkańców pozostało tylko 400.
Ponowny rozkwit następuje w wieku XIX. Powstają fabryki i rozwija się infrastruktura miasta (ulice, place, budynki). Pojawiły się też połączenia kolejowe. W roku 1888 podczas budowy estakady kolejowej w okolicy murów miejskich dokończono rozbiórkę zamku, który istniał tu od XIII do XVI wieku.
Wiek XX
Z wybuchem I wojny światowej nastąpiło osłabienie gospodarcze. Taki stan rzeczy trwał również przez całą II wojnę światową, podczas której zniszczeniu uległo 60 % zabudowy.
Po II wojnie światowej następuje rozbudowa miasta, powstają zakłady pracy, rozwija się przemysł. Od 2004 r. w tym procesie pomagają fundusze unijne. Po takim Strzegomiu spacerujemy i opowiadamy o jego atrakcjach.
Strzegom – zwiedzanie
Bazylika kolegiacka Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu
Samochód zostawiamy na parkingu i pierwszym obiektem, który zauważamy jest monumentalna Bazylika Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Obiekt ten przyciąga swą wielkością, architekturą oraz zdobieniami. Postanawiamy od niego rozpocząć przygodę z zabytkami Strzegomia.
Po upadku krucjat zakony szpitalne rozsiały się po Europie gdzie prowadziły m.in. działalność budowlaną. Zakon rycerski joannitów przebywał w Strzegomiu od 1180 r. W XIII w. zbudowali oni pierwszy kościół. W XIV w. zapadła decyzja o wzniesieniu obiektu znacznie większego. Prace nad tym obiektem trwały do początku wieku XVI.
W roku 2002 papież Jan Paweł II nadaje parafii strzegomskiej godność bazyliki mniejszej. Obiekt od 2012 r. wpisany jest na listę pomników historii. W roku 2017 bazylika ustanowiona zostaje kolegiatą. Jest to jedyna w diecezji świdnickiej bazylika kolegiacka.
Ciekawostką jest to, że dwie wieże od strony wejścia głównego nigdy nie zostały ukończone. Dobrze to widzimy, kiedy porównujemy makietę usytuowaną przed kościołem z jego oryginalnym wyglądem.
Przed wejściem do wnętrza obchodzimy bazylikę dookoła i podziwiamy jej architekturę, wystrój wejść bocznych oraz inne zdobiące ją elementy. Zwróciliśmy uwagę na łuki oporowe wspierające ściany nawy głównej.
Bardzo ciekawe są zdobienia wejść oraz portale nad nimi. Pochodzą z XIV w. i należą do rzadkich w Polsce typów ikonograficznych.
We wnętrzu bazyliki
Wchodzimy do wnętrza bazyliki i zauważamy jej ogrom. Długość kościoła to około 80 m. Jak się okazuje w środku gotyckiego obiektu zachowały się też zabytkowe elementy.
Do starszego wystroju należy wykonana z kamienia późnogotycka chrzcielnica z XVI w.
Manierystyczną ambonę wykonano z piaskowca w roku 1592.
Kiedy przyglądamy się powierzchni ścian znajdujemy miejsca gdzie zachowały się fragmenty polichromii z XIV i XVI w.
Spacerujemy po wnętrzu bazyliki i napotykamy na miejsce gdzie zapoznajemy się epitafiami oraz nagrobkami pochodzącymi XVI i XVII w.
Zwraca też naszą uwagę dużych rozmiarów neogotycki ołtarz główny.
W jego centrum usytuowano gotycką figurę Marii z Dzieciątkiem z XV wieku.
Ciekawostką jest to, że w nieukończonej wieży znajduje się dzwon wykonany w 1318 r. Jest jednym z najstarszych, które do tej pory działają w Polsce. Obok niego wiszą dwa młodsze, choć również zabytkowe z lat 1405 i 1424 roku.
Przed wyjściem z kościoła spoglądamy jeszcze na organy, ale te nie należą już do zabytków historycznych.
Opuszczamy bazylikę i udajemy się w poszukiwaniu kolejnych atrakcji Strzegomia. Zerkamy jeszcze na znajdującą się w pobliżu wejścia głównego kolumnę Świętej Trójcy, która pochodzi z 1729 r.
Strzegom – Mury miejskie i basteje
Spacerujemy po mieście i trafiamy w okolice odrestaurowanych w 2019 r. murów obronnych pochodzących z XV wieku (pierwsze obwarowania powstały już w wieku XIII). Zrekonstruowano również wbudowaną w nie zabytkową basteję. Miejsce to znajduje się w pobliżu zwiedzanej niedawno bazyliki, dlatego jest ona stąd dobrze widoczna. Mniej więcej w tym miejscu zbudowany był nieistniejący już zamek książęcy z XIII w.
Jako ciekawostkę podamy wielkość murów, których wysokość sięgała do 9 m, grubość natomiast do około 2,5 m.
W Strzegomiu odnaleźliśmy jeszcze jeden element należący do dawnych obwarowań. Jest nim Baszta Dziobowa zwana też Ptasią. Zbudowano ją w drugiej połowie XIV w.
Do miasta można się było dostać aż przez pięć bram miejskich. Te jednak się nie zachowały po rozbiórkach, które rozpoczęły się w połowie XVIII w.
Ratusz na strzegomskim rynku
Dochodzimy do rynku, na którego środku znajduje się ratusz. Co ciekawe mamy tu kolejny punkt, który został w roku 1961 wpisany do rejestru zabytków. Jest to Wieża Targowa, którą zbudowano prawdopodobnie w drugiej połowie XIV w. To przy niej, czy też wokół niej, został wzniesiony ratusz z połowy XIX w., który zastąpił ten pierwotnie zbudowany w XIV w.
Rynek okazuje się być dość dużym placem, ale ciężko tu szukać wielu zabytkowych kamieniczek. Jest to wynik destrukcji, których Strzegom doznał w czasie II wojny światowej. Zniszczeniu uległo wtedy 60% zabudowy.
Strzegom – Kaplica św. Antoniego
Kaplica św. Antoniego jest kolejnym zabytkiem, który odwiedziliśmy w Strzegomiu. Początkowo była to średniowieczna basteja wbudowana w miejskie mury. Pochodzi z drugiej połowy XV w. Przebudowano ją na kaplicę w pierwszej połowie wieku XVI.
Kościół Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Bożej Szkaplecznej
Jeszcze jednym obiektem sakralnym, na jaki trafiliśmy w Strzegomiu jest kościół, który pierwotnie wzniesiony został w 1430 r. Kilka razy przebudowywany obecny kształt otrzymał w 1819 r. Reprezentuje styl barokowy.
Niestety nie udało się nam wejść do środka. Zwróciliśmy za to uwagę na zdobione wejście do świątyni.
Ważnym miejscem w Strzegomiu jest pomnik Księżnej Śląskiej Anny, która pochodziła z rodu Przemyślidów. To właśnie ona w roku 1242 nadała miejscowości prawa miejskie.
Znajduje się on w pięknym zielonym zakątku gdzie odpoczywamy po dłuższym spacerze.
W Strzegomiu znajdziecie jeszcze inne miejsca przypominające o zamierzchłych czasach. Do nich jednak musicie dotrzeć już sami. My ruszamy w poszukiwaniu dalszych atrakcji, które pokażemy Wam na blogu www.myzwiedzamy.pl
