T&L Gietrzwałd to wioska w woj. warmińsko-mazurskim leżąca 20 km od Olsztyna. Najważniejszym miejscem jest Sanktuarium Maryjne, które upamiętnia objawienia Matki Bożej na tutejszym klonie. Warto do Dzietrzwałdu lub Jetrzwałdu, bo tak początkowo nazywała się miejscowość, przyjechać również ze względu na wiele ciekawych atrakcji w najbliższej okolicy.
Gietrzwałd – historia
Wieś została założona przez kapitułę warmińską w 1352 r., a pierwszym sołtysem został Dittrich lub Ditter.
W 1519 r. Gietrzwałd odwiedził Mikołaj Kopernik, który był w tym czasie kanonikiem warmińskim odpowiadającym za administrowanie i zasiedlanie dóbr kapituły.
Przez okolicę przetoczyło się wiele wojen. Byli tu Litwini, Krzyżacy, Szwedzi oraz wojska napoleońskie.
Obecna nazwa została odnotowana dopiero w XVII w.
W 1877 r. miały tu miejsce objawienia maryjne, które rozsławiły Gietrzwałd.
We wsi w roku 1878 otworzono pierwszą polską księgarnię na Warmii. Mieściła się ona w domu Andrzeja Samulowskiego (poeta, działacz, nauczyciel). Budynek istnieje do dnia dzisiejszego i to tu powstał pomysł wydawania „Gazety Olsztyńskiej”. Pierwszy numer wydano w 1886 r.
Gietrzwałd – objawienia maryjne
Objawienia maryjne miały miejsce w 1877 r. Jako jedyne w Polsce zostały przez kościół uznane za prawdziwe. Takich zaakceptowanych wydarzeń jest na świecie dwanaście np. w Lourdes lub w Fatimie.
Oficjalne uznanie objawień miało miejsce w 1977 r. w setną rocznicę wydarzeń.
Spotkania z Matką Boską rozpoczęły się 27 czerwca 1877 r, a skończyły 16 września tegoż roku. Było ich w sumie 160.
Po raz pierwszy kobietę siedzącą na tronie w wielkiej jasności nad klonem koło kościoła zobaczyła trzynastoletnia Justyna Szafryńska. Jest jeszcze jedna dwunastoletnia dziewczynka, która doznaje objawienia. Jest to Barbara Samulowska. W czasie spotkań z dziewczętami z niezamożnych rodzin rozmowy toczą się w języku polskim w gwarze warmińskiej. Maryja życzy sobie, aby codziennie odmawiano różaniec.
W roku objawień postawiono przed kościołem na wyraźne życzenie Maryi kapliczkę, którą możemy oglądać do dziś.
Gietrzwałd – co warto zobaczyć?
W Gietrzwałdzie możemy spędzić ciekawie czas. Może to być nawet cały dzień, jeśli zechcemy pospacerować szlakiem po lesie. Koniecznie natomiast należy zapoznać się z Sanktuarium Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej. Jest ono doskonale widoczne z drogi między Ostródą, a Olsztynem, którą tu przyjechaliśmy.
Centrum Gietrzwałdu
Samochód zostawiamy na jednym z parkingów koło niewielkiego ronda na środku, którego stoi neogotycka zabytkowa kapliczka. Pobudowano ją pod koniec XIX w. jako pamiątkę objawień.
W pobliżu znajduje się Karczma Warmińska, w której zjemy po naszej wycieczce. Widać stąd bazylikę, do której teraz się udamy.
Gietrzwałd – Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Pierwszy drewniany kościół powstał bezpośrednio po założeniu wsi. Nowy obiekt zbudowany został pod koniec XIV w. i łączył elementy kamienne z ceglanymi. Świątynia była wielokrotnie modernizowana i przebudowywana. Ostatni raz miało to miejsce w połowie XIX w. kiedy to otrzymała formę gotyku. Zwiększyła się też pojemność kościoła. Wiązało się to z coraz większą ilością pielgrzymów odwiedzających to miejsce.
Obiekt sakralny otrzymał od papieża Pawła VI w 1970 r. tytuł bazyliki mniejszej.
Zachęcamy do zobaczenia wnętrza świątyni, które jest wykonane w stylu neogotyckim. Znajdziemy tu m.in. fresk przedstawiający objawienia, rzeźbę i chrzcielnicę z początku XIV w.
Najcenniejszym obiektem w bazylice jest obraz, który umieszczony jest w głównym ołtarzu. Okazuje się, że do Gietrzwałdu pielgrzymowano jeszcze przed opisywanymi objawieniami. Miało to związek z cudownym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem, który został namalowany na początku XVI w. Obraz ten otrzymał koronę w 1967 r. od prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego, któremu towarzyszył przyszły papież Karol Wojtyła.
Idziemy do cudownego źródełka
Wychodzimy z bazyliki i udajemy się w kierunku cudownego źródełka. Żeby dotrzeć w to ważne miejsce musimy przejść przez zacienioną drzewami alejkę różańcową. Ustawiono na niej XV kapliczek. Przy nich w cieniu znajdują się ławeczki, na których można odpocząć, pomedytować i odpocząć w czasie upału.
W ceglanych kapliczkach znajdują się płaskorzeźby związane z odmawianym różańcem np. tajemnice chwalebne.
Cudowne źródełko
Jest to miejsce, w którym zwykle spotkać można dużo osób. Pod figurą Matki Boskiej, znajduje się źródełko, które ta miała osobiście pobłogosławić podczas jednego z objawień. Wiele osób pije z tego miejsca wodę, a nawet zabiera ją ze sobą w butelkach do domu dla bliskich. Podobno spożycie tej wody pomaga w cierpieniu, a nawet uzdrawia ciężko chorych.
Od źródełka możemy iść dalej w dwóch kierunkach. Albo wchodzimy pod wzniesienie z drogą krzyżową, albo wchodzimy do lasu i idąc ścieżką edukacyjną również dostajemy się na szczyt widocznej górki. Nic nie przeszkadza żeby obejść obie te trasy, co z chęcią uczyniliśmy.
Droga krzyżowa
Droga krzyżowa w Gietrzwałdzie zaczyna się przy źródełku i pnie się przygotowaną ścieżką pod lasem na niewielkie wzniesienie. Daje to z dołu dość ciekawy widok. Im wyżej tym wyższy numer poszczególnych stacji.
Stacja to ceglane zadaszone kapliczki z jasnymi figurami w środku. Wszystkie przedstawiają sceny biblijne.
Przy każdej stacji umieszczone są tabliczki z informacją o fundatorze danej stacji.
Najładniejsza naszym zdaniem i najbardziej oryginalna stacja XIV znajduje się na samym szczycie wzniesienia skąd roztacza się najładniejszy widok na Gietrzwałd.
Od ostatniej kapliczki jest bardzo blisko do cmentarza. Są na nim pochowani rodzice Barbary Samulowskiej, która doświadczyła objawień.
Gietrzwałd – przyrodnicza ścieżka edukacyjna
Od cudownego źródełka nie musimy iść pod górę drogą krzyżową. Możemy udać się przyrodniczą ścieżką edukacyjną przygotowaną przez Nadleśnictwo Kudypy. W tym wypadku również dotrzemy w okolice cmentarza i najwyżej położonej XIV stacji drogi krzyżowej.
Las przemierzamy ładną ścieżką wśród drzew, zieleni i śpiewu ptaków.
Po drodze napotkamy na ukwiecone polany. Na nich również umieszczone są tablice informacyjne z interesującymi wiadomościami na temat życia zwierząt i lasu.
Dostaliśmy się ponownie w okolice cmentarza. Stąd zeszliśmy trasą drogi krzyżowej ponownie do cudownego źródełka i zatoczyliśmy krąg lekkim przyjemnym spacerem.
Szlakiem wokół jeziora Giłwa
Jeśli mamy więcej czasu i chcemy go poświęcić na dłuższy spacer w celu nabrania apetytu przed wizytą w Karczmie możemy idąc przez Rentyny obejść jezioro Giłwa. Idziemy szlakiem żółtym, a następnie skręcamy w niebieski i wracamy do Gietrzwałdu. Po drodze mijamy ośrodek z domkami jednorodzinnymi.
Warto w tym miejscu dotrzeć nad jezioro leżące w zagłębieniu. Takie położenie daje piękną panoramę na wyspę i otaczający akwen wodny las.
Trasę szlakiem można pokonać również rowerem, a wygląda to następująco.
Gietrzwałd – Karczma Warmińska
Wracamy do centrum Gietrzwałdu, czyli w okolice ronda z kapliczką i pozostawionego tu samochodu. Idąc w dół od bazyliki jadłodajnię będziemy mieli po prawej stronie i trudno ją przegapić.
W Karczmie koniecznie trzeba się zatrzymać dla odpoczynku oraz w celu odbudowania kalorii straconych podczas zwiedzania i jednej lub kilku z wyżej opisanych tras spacerowych.
To fantastyczne miejsce z pięknym wystrojem wnętrz, smacznym jedzeniem, miłą obsługą oraz muzyką na żywo. Karczma organizuje w wakacyjne piątki od 18 do 21 Biesiady Warmińskie, czyli spotkania z folklorem i Zespołem Pieśni i Tańca „Warmia” z Olsztyna. W wakacyjne środy w tych samych godzinach możemy się spotkać na Biesiadach Karczmianych (tańce, śpiewy i pieczenie chleba).
Stoliki znajdują się we wnętrzu Karczmy i tu możemy się schronić w razie chłodniejszych i wietrznych dni. Wystrój z pewnością zrekompensuje nam złą pogodę na zewnątrz.
W czasie dobrej pogody wybieramy stolik znajdujący się na zewnątrz. Możemy tu czekając na posiłek zrobić zakupy w sklepikach z towarami ludowymi. Mogą to być wyroby garncarskie.
Panie z pewnością zwrócą uwagę na wyroby znajdujące się w warsztacie tkackim.
W czasie posiłku warto zwrócić uwagę na regionalny wystrój całego otoczenia, w którym przyjdzie nam dokonać konsumpcji smacznych potraw z bogatego menu. Jest on jednym z powodów, dla którego przybywa tu tak wiele osób, a część przyjeżdża specjalnie z okolicznych miejscowości w tym z Olsztyna. Możemy się tu poczuć jak w skansenie.
Gietrzwałd to z pewnością miejsce, na którego zobaczenie warto poświęcić sporą część dnia na trasie turystycznej po Polsce, lub jednodniowy wypad w czasie pobytu w Olsztynie. Jeśli zatrzymamy się na kilka dni w Gietrzwałdzie to warto przyjechać do bogatej w zabytki stolicy Warmii i Mazur (m.in. Zamek Kapituły Warmińskiej, amfiteatr oraz jeziora Długie i np. Skanda). Zachęcamy również do odwiedzenia kilku miejscowości: Barczewo, Grunwald, Kudypy z Leśnym Arboretum Warmii i Mazur). Naszym zdaniem miejscowość godna polecenia ze względu na walory turystyczne i religijne oraz wiele ciekawych miejsc w najbliższej i nieco dalszej okolicy.
