T&L W czasie naszych wędrówek odwiedzamy jeden z najcenniejszych zabytków architektury rezydencjonalnej w Polsce, jakim jest Zamek w Pszczynie. Podziwiamy w nim oryginalne meble i wyposażenie, które nie uległo zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Zespół pałacowo-parkowy od roku 1946 jest udostępniony do zwiedzania. Ma tu swą siedzibę Muzeum Zamkowe w Pszczynie.
Więcej o ciekawych miejscach odwiedzonych w czasie naszych podróży przeczytacie na www.myzwiedzamy.pl. Do województwa śląskiego zajrzeliśmy przy okazji zwiedzania woj. małopolskiego.
Zamek w Pszczynie – historia
Pierwsza warownia obronna w tym miejscu pochodziła z XI w. W średniowieczu budowla była drewniano ziemna.
Po raz pierwszy murowany zamek w Pszczynie pojawia się w dokumentach w I połowie XV w. W tym czasie córka księcia litewskiego Korybuta Dymitra Helena zostaje żoną Jana II Żelaznego (1407 r.). Ten darowuje jej w dożywotnie użytkowanie ziemie, w których skład wchodzi m.in. Pszczyna. Ta na miejscu myśliwskiego zameczku wznosi gotycką murowaną budowlę.
W 1548 r. zamek wraz Ziemią Pszczyńską kupuje biskup Baltazar von Promnitz i darowuje go rodzinie, w której posiadaniu znajduje się do 1765 r. Zamek w stylu renesansowym przebudowano w II połowie XVI w. i nabiera on charakteru reprezentacyjnego.
W 1687 r. powstaje murowany budynek „Warty” nazywany Bramą Wybrańców. Jest to obecnie najstarsza zachowana w niezmienionej formie część kompleksu zamkowego, która prowadzi na dziedziniec.
Nad portalem widzimy herby dawnych właścicieli: Baltazara Promnitza i Emilii Agnieszki Saskiej.
Zamek w tym czasie należy do jednych ze znakomitszych rezydencji na Śląsku, która zostaje przebudowana w stylu barokowym w 1768 r. Kolejnymi właścicielami byli książęta Anhalt-Kothen-Pless (1765-1846). Wznieśli oni kolejne budowle i zamienili w park wcześniejszy zwierzyniec.
Ostatni z tego rodu książę Henryk oddaje w 1846 r. ziemie pszczyńskie siostrzeńcowi, księciu Janowi X von Hochberg. Ród ten poznaliśmy, kiedy zwiedzaliśmy zamek w Książu. Najdłużej na zamku panował Hans Heinrich XI. Za jego czasów obiekt doznał największego rozkwitu i otrzymał obecny wygląd (1870-76).
Czasy księżnej Daisy i późniejsze
W 1907 r. dobra przejmuje Hans Heinrich XV, który w roku 1891 r. ożenił się w Londynie z Marią Teresą Oliwią Cornwallis-West zwaną Daisy. Jedna z najpiękniejszych kobiet swej epoki należała do rodu, który władał zarówno zamkiem w Pszczynie jak i w Książu. Jej ławeczka znajduje się na rynku w okolicy wejścia do rezydencji.
W czasie I wojny światowej w zamku miała siedzibę Wielka Kwatera Główna armii niemieckiej. Działał tu m.in. cesarz Wilhelm II i szef sztabu głównego marszałek Paul von Hindenburg.
W czasie II wojny światowej zamek zostaje w posiadaniu rodu Hochbergów. Maria Katarzyna, której mąż walczył w armii brytyjskiej miała kłopoty finansowe i musiała sprzedać część wyposażenia oraz wynajmowała pomieszczenia niemieckiemu wojsku.
W 1945 r. Pszczynę zajmuje Armia Czerwona i w zamku organizuje szpital, który działa około pół roku. Ważne jest to, że wnętrza i wyposażenie nie zostały praktycznie zniszczone. Inny los spotkał zamek w Książu. Ten został zniszczony przez Niemców i zdewastowany przez wojska radzieckie.
Zamek w Pszczynie – muzeum
Muzeum zostało otwarte w 1946 r. Od tego czasu prezentowało różne ekspozycje. W roku 1995, kiedy to zaczął się remont generalny podjęto próbę odtworzenia wnętrz zamku z czasów Hochbergów. W czasie zwiedzania podziwiamy wspaniałe wnętrza, w których 80% wyposażenia to oryginały z przełomu XIX i XX w. lub czasów wcześniejszych.
Obecnie Muzeum Zamkowe w Pszczynie zawiera około 3 tys. m2 powierzchni ekspozycji. Do zamku prowadzi 9 par drzwi zewnętrznych. Tych wewnętrznych, którymi przechodzimy między salami i gabinetami jest 140. W zamku zainstalowano też 195 różnych okien i okienek.
Zamek w Pszczynie – parter i klatka schodowa
Do zamku dostajemy się przez Sień Przejazdową. Dawniej wjeżdżały tu powozy, których pasażerowie dostawali się do wnętrza przez przeszklone drzwi. Co ciekawe podłoże wybrukowano dębową kostką, co miało tłumić stukot kopyt i odgłos żelaznych obręczy kół.
Zwiedzanie zaczynamy od dawnego przedpokoju, który łączy się z klatką schodową. To miejsce otrzymało taki wygląd w czasie przebudowy dokonanej w latach 1870-76. Ponieważ przechodzili tędy wszyscy goście właściciel chciał ich olśnić od pierwszego wejrzenia bogatym wystrojem i przepychem. W naszym przypadku z całą pewnością mu się to udało.
Na wyższe piętro dostajemy się po monumentalnych schodach paradnych wykonanych z białego piaskowca. Z tego materiału powstały również bogato zdobione ściany.
Wchodząc na górę zwracamy uwagę na zawieszony na ścianie gobelin pochodzący z XVII w. Jest to dar carycy Katarzyny II.
Zachwycił nas również strop. Pomieszczenie oświetla „Wielka Latarnia”. Co ciekawe lampę tę można opuszczać aż do podłogi.
Klatka schodowa równie pięknie wygląda z miejsca znajdującego się na piętrze. Wysokość tego pomieszczenia sięga trzech kondygnacji.
Zamek w Pszczynie – I piętro
Pierwsze piętro jest i było najważniejszą, reprezentacyjną i mieszkalną częścią zamku. Przechodzimy przez kolejne pomieszczenia podziwiając piękny wystrój, którego poszczególne elementy sięgają XVIII w.
Jednym z ciągów komunikacyjnych w tej części obiektu jest długi korytarz zwany Galerią Lustrzaną. Nazwa wywodzi się od umieszczonych w niej wielkich luster. Znajdujemy tu również zbroje i malowidła oraz inne eksponaty.
Zaglądamy teraz do Sali Lustrzanej. Jest to największe i najbardziej reprezentacyjne pomieszczenie, które ma wysokość dwóch kondygnacji. Powstało w latach 70. XIX w. Mieszczą się w nim dwa wielkie lustra, z których każde ma powierzchnię 14 m2. Początkowo znajdowała się tu jadalnia. Z tego czasu pozostał marmurowy bufet przy jednej ze ścian.
Zwracamy uwagę na malowidła znajdujące się na suficie i ścianach, balkony z balustradami oraz żyrandole, które mogą być opuszczane do poziomu podłogi. Największy złożony jest z 1097 kryształów, które ważą 197 kg.
Na tej kondygnacji zbudowano również łazienkę przylegającą do gościnnego apartamentu, która pełniła również funkcję garderoby.
Częścią apartamentu gościnnego jest Salon Zielony. Służył on najznakomitszym osobistościom odwiedzającym zamek. Na ścianach zawieszono portrety rodzinne właścicieli.
Przechodzimy do Salonu Wielkiego, który jest połączony z Biblioteką. To jedne z bardziej reprezentacyjnych pomieszczeń wyłożone orzechową boazerią. W salonie znajdują się obrazy z pierwszej połowy XVIII w. oraz barokowe meble.
Pomieszczenie oświetlone jest kryształowym żyrandolem na 48 świec. Mieści się w nim 48 szklanych kul, z których największa waży 2 kg.
W pięknie wykonanej Bibliotece znajduje się zbiór starodruków, wśród których możemy znaleźć np. Historię Polski Jana Długosza z 1712 r.
Salon Narożny był kiedyś pomieszczeniem bilardowym. Dziś prezentuje się w stylu XVIII w. i rokoko.
Przechodzimy do apartamentów właścicieli obiektu
Przechodzimy przez Przedpokój Myśliwski, który prowadzi nas do Gabinetu Pana Domu. Jego największą pasją było myślistwo Oglądamy tu wielką ilość trofeów myśliwskich. Są wśród nich: ostatni upolowany wilk w lasach koło Pszczyny w XIX w., cios słonia afrykańskiego, czaszka bawoła i np. poroże koziorożca.
Z korytarza wchodzimy do Pokoju Pracy Księcia, który również utrzymany jest w stylu łowieckim z porożami i trofeami. Uwagę zwraca duży kominek, portrety właścicieli i piękne zdobienia.
Z apartamentami należącymi do księcia muszą sąsiadować pomieszczenia należące do pani domu, którą była księżna Daisy. Zaglądamy do jej salonu urządzonego w stylu klasycystycznym.
Na tym piętrze znajduje się dużo więcej pomieszczeń. My zapraszamy jeszcze do Pokoju Reusów z oryginalną papierową tapetą z XIX w. Mieszkała tu siostra księcia Anna Karolina Reuss, kiedy odwiedzała brata.
Ciekawi, co nas tu jeszcze czeka udajemy się na drugie piętro.
Zamek w Pszczynie – II piętro
Ta kondygnacja powstała w XVIII w. Mieszkał tu książę Friedrich Erdmann Anhalt-Kothen-Pless oraz mieściły się tu pokoje gościnne. Miały tu również swe pokoje dzieci Hansa Heinricha XV i Daisy. Dziś ta część zamku poświęcona jest głównie myślistwu, czyli ważnemu hobby Anhaltów i Hochbergów.
Obszerne korytarze tej kondygnacji zwane są Galerią Myśliwską. Pełno tu trofeów z polowań. Obserwujemy różnej wielkości poroża pochodzące od różnych zwierząt (daniele, jelenie). Mamy też żubra przypominającego o tym, że to książę Hans Heinrich XI sprowadził te zwierzęta z Puszczy Białowieskiej do lasów koło Pszczyny.
Z Galerii wchodzimy do kilku pomieszczeń. Jednym z nich jest Sala Polska im. Józefa Poniatowskiego poświęcona naszemu bohaterowi narodowemu.
Ważna jest również Galeria Portretów. W takich miejscach umieszczano obrazy rodziny oraz przodków. Miało to podkreślać tożsamość i godność rodu oraz dokumentować związki ze znaczącymi rodzinami.
Wizerunki wyeksponowano w kilku pomieszczeniach.
Jeszcze raz spoglądamy na Salę Lustrzaną, która z balkonu wygląda chyba jeszcze bardziej imponująco.
Na tej kondygnacji w kilku pokojach zainstalowana jest Wystawa znane i nieznane. Znajduje się tu około 260 eksponatów przedstawiających rzemiosło artystyczne, trofea myśliwskie, obiekty przyrodnicze i zabytki techniki. Przedmioty pochodzą z różnych okresów i znajdują się w pomieszczeniach, które były pokojami gościnnymi.
Zamek w Pszczynie – Zbrojownia
Tym razem schodzimy do Zbrojowni mieszczącej się w piwnicach. Oglądamy tu eksponaty pochodzące nawet z XVI w. Należą do nich zbroje samurajskie, miecze katowskie, lance, pistolety, broń biała i inne.
Zgromadzone tu eksponaty robią niesamowite wrażenie. Warto zejść do podziemi tym bardziej, że przedmioty są pięknie wyeksponowane w wielu gablotach.
Na koniec naszego zwiedzania Zamku w Pszczynie odwiedzamy Wystawę Memento Mori – Pochówki Panów Pszczyńskich. Oglądamy w tym miejscu dekoracyjne sarkofagi możnowładców pszczyńskich z rodziny Promnitzów.
Wychodzimy z gościnnego Zamku w Pszczynie nie opuszczamy jednak jego okolic i parku, gdzie znajdujemy wiele ciekawych miejsc. O tym, co tu nas spotkało dowiecie się śledząc nasz blog www.myzwiedzamy.pl.
